ТГО level 2*

1. Мақал-мәтелді дұрыс аяқта! Айырылмастай досыңа […]

Үгедей шыңғыс ханның […] ұлы еді.

Мәтіндегі бос орынды толықтырыңыз.

Аю – жыртқыш аң. Ол […] орманда тіршілік етеді

4. Қазіргі кезде полимерлер өндіру қарқынды дамуда. Мәшине жасау, радио және электротехника, құрылыс, сонымен қатар кеме, авто, ұшақ, ракета жасау өндірісін, жеңіл өнеркәсіпті, тұрмысты полимерсіз көзге елестетеу мүмкін емес. Полимер бұйымдарының бұрын байқалмаған қасиеттері анықталып, өндіріске енгізілуде. Сондықтан полимер бұйымдары адамзат игілігіне айналып, техникалық өнердің, ғылымның жаңа қырынан дамуына өзіндік үлесін қосуда. Қазіргі кезде адамзат ғарыштық биіктер мен өте терең бұрғылау ұңғымаларын бағындыра отырып, күрделі электронды есептегіш мәшинелердің микроскопиялық тетіктерінен бастап, үлкен каналдар мен су қоймаларының гидрооқшаулағыштарын жасауға дейінгі барлық жағдайда полимер бұйымдарымен жұмыс істейді.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

5. Қазіргі кезде полимерлер өндіру қарқынды дамуда. Мәшине жасау, радио және электротехника, құрылыс, сонымен қатар кеме, авто, ұшақ, ракета жасау өндірісін, жеңіл өнеркәсіпті, тұрмысты полимерсіз көзге елестетеу мүмкін емес. Полимер бұйымдарының бұрын байқалмаған қасиеттері анықталып, өндіріске енгізілуде. Сондықтан полимер бұйымдары адамзат игілігіне айналып, техникалық өнердің, ғылымның жаңа қырынан дамуына өзіндік үлесін қосуда. Қазіргі кезде адамзат ғарыштық биіктер мен өте терең бұрғылау ұңғымаларын бағындыра отырып, күрделі электронды есептегіш мәшинелердің микроскопиялық тетіктерінен бастап, үлкен каналдар мен су қоймаларының гидрооқшаулағыштарын жасауға дейінгі барлық жағдайда полимер бұйымдарымен жұмыс істейді.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Қазіргі кезде полимерлер өндіру қарқынды дамуда. Мәшине жасау, радио және электротехника, құрылыс, сонымен қатар кеме, авто, ұшақ, ракета жасау өндірісін, жеңіл өнеркәсіпті, тұрмысты полимерсіз көзге елестетеу мүмкін емес. Полимер бұйымдарының бұрын байқалмаған қасиеттері анықталып, өндіріске енгізілуде. Сондықтан полимер бұйымдары адамзат игілігіне айналып, техникалық өнердің, ғылымның жаңа қырынан дамуына өзіндік үлесін қосуда. Қазіргі кезде адамзат ғарыштық биіктер мен өте терең бұрғылау ұңғымаларын бағындыра отырып, күрделі электронды есептегіш мәшинелердің микроскопиялық тетіктерінен бастап, үлкен каналдар мен су қоймаларының гидрооқшаулағыштарын жасауға дейінгі барлық жағдайда полимер бұйымдарымен жұмыс істейді.

«Бұрын сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

ЭЕМ-ді немесе дербес компьютерді алсақ та, олар бір-бірімен ұқсас принципте жұмыс істейтін мынандай құрамнан тұрады: орталық процессор, енгізу құрылығысы, есте сақтау құрылғысы, шығару құрылғысы. Орталық процессор барлық, есептеу және информация өндірістерін орындайды. Бір интегралдық схемадан тұратын процессор микропроцессор деп аталады. Күрделі мәшинелерде процессор бір-бірімен өзара байланысты бірнеше интегралдық схемалар жиынынан тұрады. Енгізу құрылғысы ақпаратты компьютерге енгізу қызметін атқарады. Есте сақтау құрылғысы бағдарламаларды, мәліметтерді және жұмыс нәтижелерін компьютер жадына сақтауға арналған. Шығару құрылғысы компьютерінің жұмыс нәтижесін адамдарға жеткізу ұшін қолданылады.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыздар

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

ЭЕМ-ді немесе дербес компьютерді алсақ та, олар бір-бірімен ұқсас принципте жұмыс істейтін мынандай құрамнан тұрады: орталық процессор, енгізу құрылығысы, есте сақтау құрылғысы, шығару құрылғысы. Орталық процессор барлық, есептеу және информация өндірістерін орындайды. Бір интегралдық схемадан тұратын процессор микропроцессор деп аталады. Күрделі мәшинелерде процессор бір-бірімен өзара байланысты бірнеше интегралдық схемалар жиынынан тұрады. Енгізу құрылғысы ақпаратты компьютерге енгізу қызметін атқарады. Есте сақтау құрылғысы бағдарламаларды, мәліметтерді және жұмыс нәтижелерін компьютер жадына сақтауға арналған. Шығару құрылғысы компьютерінің жұмыс нәтижесін адамдарға жеткізу ұшін қолданылады.

«Байланысты» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

ЭЕМ-ді немесе дербес компьютерді алсақ та, олар бір-бірімен ұқсас принципте жұмыс істейтін мынандай құрамнан тұрады: орталық процессор, енгізу құрылығысы, есте сақтау құрылғысы, шығару құрылғысы. Орталық процессор барлық, есептеу және информация өндірістерін орындайды. Бір интегралдық схемадан тұратын процессор микропроцессор деп аталады. Күрделі мәшинелерде процессор бір-бірімен өзара байланысты бірнеше интегралдық схемалар жиынынан тұрады. Енгізу құрылғысы ақпаратты компьютерге енгізу қызметін атқарады. Есте сақтау құрылғысы бағдарламаларды, мәліметтерді және жұмыс нәтижелерін компьютер жадына сақтауға арналған. Шығару құрылғысы компьютерінің жұмыс нәтижесін адамдарға жеткізу ұшін қолданылады.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Сыйлық таңдау ешқашан оңай шаруа болған емес. Жаныңызға жақын адамға тосын сый жасап, қуантқыңыз-ақ келеді. Алайда, ұната ма, ұнатпай ма? Мұндай сыйлық беру жақсы ырым ба? Осындай дау-дамайлы сыйлықтардың бірі — сағат. Ел аузында үйлену тойына тарту етілген сағат жас жұбайлар некесінің тез бұзылуына алып келеді, бақытты адамдар сағат тақпайды деген сөздер аз айтылмайды. Сағат сыйлауға болмайды деген наным-сенім біздерге Қытайдан келген. Осы елдің тұрғындары сыйға алынған сағат — жерлеу рәсіміне шақыру деп түсінеді екен. Ырымның екінші бір себебі – ежелден бері сыйлыққа өткір зат беруге болмайды деген тыйымда жатыр. Пышаққа қатысты мұндай тыйымдардан өзіңіз де хабардар боларсыз. Өткір тілді сағаттар дәл осы тыйым салынған заттардың қатарына жатады. Жорамалмен келісер болсақ, өткір заттарды сыйлау арқылы сол адаммен қарым-қатынасыңызды өз қолыңызбен қырыққан боласыз.

Берілген мәтіннің мақсатын аныктаныз

Сыйлық таңдау ешқашан оңай шаруа болған емес. Жаныңызға жақын адамға тосын сый жасап, қуантқыңыз-ақ келеді. Алайда, ұната ма,ұнатпай ма? Мұндай сыйлық беру жақсы ырым ба? Осындай дау-дамайлы сыйлықтардың бірі — сағат. Ел аузында үйлену тойына тарту етілген сағат жас жұбайлар некесінің тез бұзылуына алып келеді, бақытты адамдар сағат тақпайды деген сөздер аз айтылмайды. Сағат сыйлауға болмайды деген наным-сенім біздерге Қытайдан келген. Осы елдің тұрғындары сыйға алынған сағат — жерлеу рәсіміне шақыру деп түсінеді екен. Ырымның екінші бір себебі – ежелден бері сыйлыққа өткір зат беруге болмайды деген тыйымда жатыр. Пышаққа қатысты мұндай тыйымдардан өзіңіз де хабардар боларсыз. Өткір тілді сағаттар дәл осы тыйым салынған заттардың қатарына жатады. Жорамалмен келісер болсақ, өткір заттарды сыйлау арқылы сол адаммен қарым-қатынасыңызды өз қолыңызбен қырыққан боласыз.

Берілген мәтінге сәйкес тақырып таңдаңыз

Сыйлық таңдау ешқашан оңай шаруа болған емес. Жаныңызға жақын адамға тосын сый жасап, қуантқыңыз-ақ келеді. Алайда, ұната ма,ұнатпай ма? Мұндай сыйлық беру жақсы ырым ба? Осындай дау-дамайлы сыйлықтардың бірі — сағат. Ел аузында үйлену тойына тарту етілген сағат жас жұбайлар некесінің тез бұзылуына алып келеді, бақытты адамдар сағат тақпайды деген сөздер аз айтылмайды. Сағат сыйлауға болмайды деген наным-сенім біздерге Қытайдан келген. Осы елдің тұрғындары сыйға алынған сағат — жерлеу рәсіміне шақыру деп түсінеді екен. Ырымның екінші бір себебі – ежелден бері сыйлыққа өткір зат беруге болмайды деген тыйымда жатыр. Пышаққа қатысты мұндай тыйымдардан өзіңіз де хабардар боларсыз. Өткір тілді сағаттар дәл осы тыйым салынған заттардың қатарына жатады. Жорамалмен келісер болсақ, өткір заттарды сыйлау арқылы сол адаммен қарым-қатынасыңызды өз қолыңызбен қырыққан боласыз.

«Ел аузында» сөзінің мәтіндегі мағынасын табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазіргі кезде экономикада қарқынды түрде тұрмыстық үрдістерді күрделендіру, сонымен қатар кодтау және қайта қолдану жылдамдығы дамып жатыр. Ақпараттық өндіріс материалдық өндіріс, рухани өндіріс, адам өндірісінің ақпарттық бірлігіне айналды. Алдағы уақытта таным теория құрылымында ақпараттық-экономикалық зерттеулер суперсубстанциялық ақпарат негізінде ақпарттың жаңа қасиеттеріне ашуға жол ашады. Суперсубстанционалды ақпарат түріне түрлі деңгейлік, түрлі құрылымдық әртүрлі ақпарат жатады. Түрлі деңгейлік ақпарат барынша, жалпы, ерекше және бірлі-жарым ақпараттан тұрады. Осыған байланысты ақпартаттық тұрғыдан адам суперсубтанционалдық ақпарат болып танылады.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазіргі кезде экономикада қарқынды түрде тұрмыстық үрдістерді күрделендіру, сонымен қатар кодтау және қайта қолдану жылдамдығы дамып жатыр. Ақпараттық өндіріс материалдық өндіріс, рухани өндіріс, адам өндірісінің ақпарттық бірлігіне айналды. Алдағы уақытта таным теория құрылымында ақпараттық-экономикалық зерттеулер суперсубстанциялық ақпарат негізінде ақпарттың жаңа қасиеттеріне ашуға жол ашады. Суперсубстанционалды ақпарат түріне түрлі деңгейлік, түрлі құрылымдық әртүрлі ақпарат жатады. Түрлі деңгейлік ақпарат барынша, жалпы, ереекше және бірлі-жарым ақпараттан тұрады. Осыған байланысты ақпартаттық тұрғыдан адам суперсубтанционалдық ақпарат болып танылады.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазіргі кезде экономикада қарқынды түрде тұрмыстық үрдістерді күрделендіру, сонымен қатар кодтау және қайта қолдану жылдамдығы дамып жатыр. Ақпараттық өндіріс материалдық өндіріс, рухани өндіріс, адам өндірісінің ақпарттық бірлігіне айналды. Алдағы уақытта таным теория құрылымында ақпараттық-экономикалық зерттеулер суперсубстанциялық ақпарат негізінде ақпарттың жаңа қасиеттеріне ашуға жол ашады. Суперсубстанционалды ақпарат түріне түрлі деңгейлік, түрлі құрылымдық әртүрлі ақпарат жатады. Түрлі деңгейлік ақпарат барынша, жалпы, ереекше және бірлі-жарым ақпараттан тұрады. Осыған байланысты ақпартаттық тұрғыдан адам суперсубтанционалдық ақпарат болып танылады.

«Қарқынды» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

1. Көп нүктенің орнындағы сөз

Райымжан Марсенов: «Өстіп әдебиетіміз төмендеп, тіл болса кедейленіп бара жатқан уақытта ардақты … марқұм шығады»

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз

Ей, Абылай, Абылай

Сені мен көргенде,

Тұрымтайдай […] едің,

Түркістанда жүр едің.

Сөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз.

Физика – өріс пен заттың жалпы …. және олардың қозғалыс заттарын зерттейтін ғылым.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазіргі кезде периодтық жүйеде барлық элементтер рет бойынша нөмірленген. Элементтердің нөмірін реттік немесе атомдық нөмірі деп атайды. Химиялық элементтердің периодтық жүйесін құрастырудағы негізгі принцип – барлық элементтердегі периодтар мен топтарға бөліп орналастыру. Әр топ өз кезегіндегі негізгі (а) және (б) топшаларға бөлінеді. Топшалардағы элементтер өзара химиялық қасиеттері жағынан өте ұқсас.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазіргі кезде периодтық жүйеде барлық элементтер рет бойынша нөмірленген. Элементтердің нөмірін реттік немесе атомдық нөмірі деп атайды. Химиялық элементтердің периодтық жүйесін құрастырудағы негізгі принцип – барлық элементтердегі периодтар мен топтарға бөліп орналастыру. Әр топ өз кезегіндегі негізгі (а) және (б) топшаларға бөлінеді. Топшалардағы элементтер өзара химиялық қасиеттері жағынан өте ұқсас.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазіргі кезде периодтық жүйеде барлық элементтер рет бойынша нөмірленген. Элементтердің нөмірін реттік немесе атомдық нөмірі деп атайды. Химиялық элементтердің периодтық жүйесін құрастырудағы негізгі принцип – барлық элементтердегі периодтар мен топтарға бөліп орналастыру. Әр топ өз кезегіндегі негізгі (а) және (б) топшаларға бөлінеді. Топшалардағы элементтер өзара химиялық қасиеттері жағынан өте ұқсас.

«Ұқсас» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Биология – тіршілік туралы ғылым. Ол тірі ағзалардың құрылысын, қызметін, өсіп дамуын және сыртқы ортамен қарым-қатынасын зерттейді. «Биология» деген терминді алғаш рет 1797 жылы неміс ғалымы Т.Руз (1771-1803) енгізген. Қазіргі биологияны тірі табиғатты және оның құрамдас бөліктерін зерттейтін ғылымдардың жиынтығы деп атауға болады. Себебі биология ғылымының соңғы 30-40 жыл аралығында қарқынды дамуы кейбір биологиялық пәндердің (молекулалық биология, цитогенетика, биофизика, т.б.) жеке-дара ғылым ретінде қалыптасуына мүмкіндік туғызды.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Биология – тіршілік туралы ғылым. Ол тірі ағзалардың құрылысын, қызметін, өсіп дамуын және сыртқы ортамен қарым-қатынасын зерттейді. «Биология» деген терминді алғаш рет 1797 жылы неміс ғалымы Т.Руз (1771-1803) енгізген. Қазіргі биологияны тірі табиғатты және оның құрамдас бөліктерін зерттейтін ғылымдардың жиынтығы деп атауға болады. Себебі биология ғылымының соңғы 30-40 жыл аралығында қарқынды дамуы кейбір биологиялық пәндердің (молекулалық биология, цитогенетика, биофизика, т.б.) жеке-дара ғылым ретінде қалыптасуына мүмкіндік туғызды.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Биология – тіршілік туралы ғылым. Ол тірі ағзалардың құрылысын, қызметін, өсіп дамуын және сыртқы ортамен қарым-қатынасын зерттейді. «Биология» деген терминді алғаш рет 1797 жылы неміс ғалымы Т.Руз (1771-1803) енгізген. Қазіргі биологияны тірі табиғатты және оның құрамдас бөліктерін зерттейтін ғылымдардың жиынтығы деп атауға болады. Себебі биология ғылымының соңғы 30-40 жыл аралығында қарқынды дамуы кейбір биологиялық пәндердің (молекулалық биология, цитогенетика, биофизика, т.б.) жеке-дара ғылым ретінде қалыптасуына мүмкіндік туғызды.

«Даму» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Адам саусақтарындағы екі сүйектің қосылған жерінде байланыс капсуласы бар. Бұл капсуланың ішінде сүйектердің әрекет етуі барысында сол жерлерді майлайтын бір сұйықтық бар. Бұл сұйықтық оттегі, азот және көміртегі газдарынан құралған. Денеміздің ең оңай тырсылдайтын буындары саусақтарымыз болып табылады. Саусақтарымыз керілген кезде буындар түзеліп, капсула да керіледі. Капсуланың ішіндегі сұйықтықтың қысымы азайып, ғаз көпіршіктері жарылады. Біздің құлағымызға естілетін, міне, осы дыбыстар. Жарылған көпіршіктер нәтижесінде газдар бұл сұйықтықтан бөлініп шығады және сұйықтық тағы да кеңейіп буындардың әрекет ету қабілетін арттырады. Бір саусағымызды бірнеше рет тарсылдата алмаймыз. Біраз уақыт күтуіміз керек. Өйткені газ көпіршіктері сұйықтықтың ішінде тағы да түзілуі үшін біраз уақыт қажет болады.

«қабілеті» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Адам саусақтарындағы екі сүйектің қосылған жерінде байланыс капсуласы бар. Бұл капсуланың ішінде сүйектердің әрекет етуі барысында сол жерлерді майлайтын бір сұйықтық бар. Бұл сұйықтық оттегі, азот және көміртегі газдарынан құралған. Денеміздің ең оңай тырсылдайтын буындары саусақтарымыз болып табылады. Саусақтарымыз керілген кезде буындар түзеліп, капсула да керіледі. Капсуланың ішіндегі сұйықтықтың қысымы азайып, ғаз көпіршіктері жарылады. Біздің құлағымызға естілетін, міне, осы дыбыстар. Жарылған көпіршіктер нәтижесінде газдар бұл сұйықтықтан бөлініп шығады және сұйықтық тағы да кеңейіп буындардың әрекет ету қабілетін арттырады. Бір саусағымызды бірнеше рет тарсылдата алмаймыз. Біраз уақыт күтуіміз керек. Өйткені газ көпіршіктері сұйықтықтың ішінде тағы да түзілуі үшін біраз уақыт қажет болады.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Адам саусақтарындағы екі сүйектің қосылған жерінде байланыс капсуласы бар. Бұл капсуланың ішінде сүйектердің әрекет етуі барысында сол жерлерді майлайтын бір сұйықтық бар. Бұл сұйықтық оттегі, азот және көміртегі газдарынан құралған. Денеміздің ең оңай тырсылдайтын буындары саусақтарымыз болып табылады. Саусақтарымыз керілген кезде буындар түзеліп, капсула да керіледі. Капсуланың ішіндегі сұйықтықтың қысымы азайып, ғаз көпіршіктері жарылады. Біздің құлағымызға естілетін, міне, осы дыбыстар. Жарылған көпіршіктер нәтижесінде газдар бұл сұйықтықтан бөлініп шығады және сұйықтық тағы да кеңейіп буындардың әрекет ету қабілетін арттырады. Бір саусағымызды бірнеше рет тарсылдата алмаймыз. Біраз уақыт күтуіміз керек. Өйткені газ көпіршіктері сұйықтықтың ішінде тағы да түзілуі үшін біраз уақыт қажет болады.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазақстан жерінде металлургия кәсібі өте ерте заманда пайда болған. Алғашқы қауымдық құрылыстың өзінде Қазақстан жерінде металлургияның белгілі формасы болғаны анықталған. Оралық Қазақстандағы Атасу маңынан көне заманның мыс қорытатын ескі пештерін тапқан. Бұдан 3 мың жыл бұрынғы осынау пештер сол заманда бұл өлкеде металлургияның едәуір дамығанын байқатады. 1767-1774 жылдары Қазақстанда зерттеген Петер Симон Паллас Алтай тауларында қорғасын, күміс кендерінің қазылған орындары көп екенін айтқан. ХІХ ғасырдан-ақ тау-кен зауыттары пайда бола бастайды. Қазақстан қара және түсті металургиясының қалыптасуы ең алдымен тау-кен зауыты кәсіпорындарынан басталды. Бұл кезде пайдалы кен орындарын игеру үшін ірі-ірі капиталдар жұмсайтын қағамдар құрылады. Қазақстан өнеркәсібі ХХ ғасырдың басында дәуірлеп өсе бастады.

«Өлкеде» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазақстан жерінде металлургия кәсібі өте ерте заманда пайда болған. Алғашқы қауымдық құрылыстың өзінде Қазақстан жерінде металлургияның белгілі формасы болғаны анықталған. Оралық Қазақстандағы Атасу маңынан көне заманның мыс қорытатын ескі пештерін тапқан. Бұдан 3 мың жыл бұрынғы осынау пештер сол заманда бұл өлкеде металлургияның едәуір дамығанын байқатады. 1767-1774 жылдары Қазақстанда зерттеген Петер Симон Паллас Алтай тауларында қорғасын, күміс кендерінің қазылған орындары көп екенін айтқан. ХІХ ғасырдан-ақ тау-кен зауыттары пайда бола бастайды. Қазақстан қара және түсті металургиясының қалыптасуы ең алдымен тау-кен зауыты кәсіпорындарынан басталды. Бұл кезде пайдалы кен орындарын игеру үшін ірі-ірі капиталдар жұмсайтын қағамдар құрылады. Қазақстан өнеркәсібі ХХ ғасырдың басында дәуірлеп өсе бастады.

Мәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Қазақстан жерінде металургия кәсібі өте ерте заманда пайда болған. Алғашқы қауымдық құрылыстың өзінде Қазақстан жерінде металлургияның белгілі формасы болғаны анықталған. Оралық Қазақстандағы Атасу маңынан көне заманның мыс қорытатын ескі пештерін тапқан. Бұдан 3 мың жыл бұрынғы осынау пештер сол заманда бұл өлкеде металлургияның едәуір дамығанын байқатады. 1767-1774 жылдары Қазақстанда зерттеген Петер Симон Паллас Алтай тауларында қорғасын, күміс кендерінің қазылған орындары көп екенін айтқан. ХІХ ғасырдан-ақ тау-кен зауыттары пайда бола бастайды. Қазақстан қара және түсті металургиясының қалыптасуы ең алдымен тау-кен зауыты кәсіпорындарынан басталды. Бұл кезде пайдалы кен орындарын игеру үшін ірі-ірі капиталдар жұмсайтын қағамдар құрылады. Қазақстан өнеркәсібі ХХ ғасырдың басында дәуірлеп өсе бастады.

Мәтінде берілген ойды ары қарай жалғастырыңыз

 Қазақстанда тау-кен зауыттары негізінде ……………

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз.

Абай: «Қартайдық қайғы ойладық, ұлғайды […]

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз

Нұрсұлтан      Назарбаев:      “Мәселен,       Алтын Орданың   бүкіл         ресми құжаттар мен халықаралық хат-хабарлары негізінен ортағасырлық […] тілінде жазылған.

Көп нүкте орнындағы сөзді табыңыз
….. би, “Абыз”, “Қарлығаш әулие”

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Ерте замандағы адамдар өсімдіктердің емдік қасиеттерін анықтай білген. Бұл салада әйелдер саналы тәжірбиелер жинақтаған. Мұндай жұмыс олардың басты міндеті болған. Сондықтан да әр елде әйелдердің әртүрлі атауларға ие болған мәлім. Мысалы әйелдер «Берегия» деп ежелгі Ресейде аталатын. «Берегия» – славян тілінен аударғанда жанұяны сақтаушы әйел деген мағынаны білдіреді. Емшілік қасиеті бар әйелдерді египеттіктер Полидамна деп атаған. Грекиялықтар – Златокудрая Агамеда, Чехтар – Мудрая Каза, Колхидалықтар – Медея деген. Бұлар халықтың сырқатын емдеген алғашқы тәуіптер болып танылды. Алғашқы қоғамдық құрылыстағы емшілер оташылық әдістерді қолдаған. Жараны өсімдіктен, минералдан және т.б. дайындалған дәрілермен емдеген, сынықты салу, қан ағызу арқылы емдеуді жиі қолданған. Бірақ мұндай ем-домның бәрі күнделікті өмір тәжірбиеде туындаған, ал аурудың пайда болуы, табиғи апаттар себебін, сыртқы ортаның құбылысына, тіршілік-әрекет өзгерістеріне, әрине жауап табылмаған. Сондықтан сол қилы заманнан бастап адам түсінігіне айналадағы орта туралы наным-сенімдер пайда бола бастаған.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Ерте замандағы адамдар өсімдіктердің емдік қасиеттерін анықтай білген. Бұл салада әйелдер саналы тәжірбиелер жинақтаған. Мұндай жұмыс олардың басты міндеті болған. Сондықтан да әр елде әйелдердің әртүрлі атауларға ие болған мәлім. Мысалы әйелдер «Берегия» деп ежелгі Ресейде аталатын. «Берегия» – славян тілінен аударғанда жанұяны сақтаушы әйел деген мағынаны білдіреді. Емшілік қасиеті бар әйелдерді египеттіктер Полидамна деп атаған. Грекиялықтар – Златокудрая Агамеда, Чехтар – Мудрая Каза, Колхидалықтар – Медея деген. Бұлар халықтың сырқатын емдеген алғашқы тәуіптер болып танылды. Алғашқы қоғамдық құрылыстағы емшілер оташылық әдістерді қолдаған. Жараны өсімдіктен, минералдан және т.б. дайындалған дәрілермен емдеген, сынықты салу, қан ағызу арқылы емдеуді жиі қолданған. Бірақ мұндай ем-домның бәрі күнделікті өмір тәжірбиеде туындаған, ал аурудың пайда болуы, табиғи апаттар себебін, сыртқы ортаның құбылысына, тіршілік-әрекет өзгерістеріне, әрине жауап табылмаған. Сондықтан сол қилы заманнан бастап адам түсінігіне айналадағы орта туралы наным-сенімдер пайда бола бастаған.

«Емдік» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Ерте замандағы адамдар өсімдіктердің емдік қасиеттерін анықтай білген. Бұл салада әйелдер саналы тәжірбиелер жинақтаған. Мұндай жұмыс олардың басты міндеті болған. Сондықтан да әр елде әйелдердің әртүрлі атауларға ие болған мәлім. Мысалы әйелдер «Берегия» деп ежелгі Ресейде аталатын. «Берегия» – славян тілінен аударғанда жанұяны сақтаушы әйел деген мағынаны білдіреді. Емшілік қасиеті бар әйелдерді египеттіктер Полидамна деп атаған. Грекиялықтар – Златокудрая Агамеда, Чехтар – Мудрая Каза, Колхидалықтар – Медея деген. Бұлар халықтың сырқатын емдеген алғашқы тәуіптер болып танылды. Алғашқы қоғамдық құрылыстағы емшілер оташылық әдістерді қолдаған. Жараны өсімдіктен, минералдан және т.б. дайындалған дәрілермен емдеген, сынықты салу, қан ағызу арқылы емдеуді жиі қолданған. Бірақ мұндай ем-домның бәрі күнделікті өмір тәжірбиеде туындаған, ал аурудың пайда болуы, табиғи апаттар себебін, сыртқы ортаның құбылысына, тіршілік-әрекет өзгерістеріне, әрине жауап табылмаған. Сондықтан сол қилы заманнан бастап адам түсінігіне айналадағы орта туралы наным-сенімдер пайда бола бастаған.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Жануарлардың ішінде тасбақалар, әсіресе, Галапагосе және Сейшел аралдарындағы тасбақалардың кейбір түрлері өте ұзақ өмір сүреді. 1918 жылы Маврикий аралында жергілікті гарнизондағы ағылшындық теңізшілердің сүйіктісі болып кеткен тасбақа кездейсоқ өлтірілді. Ол мұнда сонау 1766 жылы әкелінген болатын. Капитан Куктың әйгілі тасбақасы Тынық мұхиттағы Тонго аралдарында 1777 жылдан 1966 жылға дейін өмір сүрді. Сол кездің өзінде де ол бұл жерге жасы едәуірге келгенде әкелінген екен. Жерорта теңізінің тасбақалары орта есеппен 125 жыл өмір сүреді.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Жануарлардың ішінде тасбақалар, әсіресе, Галапагосе және Сейшел аралдарындағы тасбақалардың кейбір түрлері өте ұзақ өмір сүреді. 1918 жылы Маврикий аралында жергілікті гарнизондағы ағылшындық теңізшілердің сүйіктісі болып кеткен тасбақа кездейсоқ өлтірілді. Ол мұнда сонау 1766 жылы әкелінген болатын. Капитан Куктың әйгілі тасбақасы Тынық мұхиттағы Тонго аралдарында 1777 жылдан 1966 жылға дейін өмір сүрді. Сол кездің өзінде де ол бұл жерге жасы едәуірге келгенде әкелінген екен. Жерорта теңізінің тасбақалары орта есеппен 125 жыл өмір сүреді.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Жануарлардың ішінде тасбақалар, әсіресе, Галапагосе және Сейшел аралдарындағы тасбақалардың кейбір түрлері өте ұзақ өмір сүреді. 1918 жылы Маврикий аралында жергілікті гарнизондағы ағылшындық теңізшілердің сүйіктісі болып кеткен тасбақа кездейсоқ өлтірілді. Ол мұнда сонау 1766 жылы әкелінген болатын. Капитан Куктың әйгілі тасбақасы Тынық мұхиттағы Тонго аралдарында 1777 жылдан 1966 жылға дейін өмір сүрді. Сол кездің өзінде де ол бұл жерге жасы едәуірге келгенде әкелінген екен. Жерорта теңізінің тасбақалары орта есеппен 125 жыл өмір сүреді.

«Орташа есеппен» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Электронды ақша – электронды түрде ұсынылатын және айналыста жүретін төлем қаражаты. Оның айналымы есеп айырысуға қатысушы тараптардың құпиялығына кепілдік береді, сатушы мен сатып алушы, банкілер мен олардың клиенттері арасындағы ақпаратты кодтау және оны автоматтық өңдеу құралдарын қолдана отырып, компьютерлік желі, байланыс жүйелері арқылы қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жүзеге асырылады. Электронды ақшаны дайындау кезінде пайдаланылатын және олардың айналымын тәртіптейтін криптографиялық хаттамалардың тұрақтылығы құпиялықтың сақтауына кепілдік береді.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Электронды ақша – электронды түрде ұсынылатын және айналыста жүретін төлем қаражаты. Оның айналымы есеп айырысуға қатысушы тараптардың құпиялығына кепілдік береді, сатушы мен сатып алушы, банкілер мен олардың клиенттері арасындағы ақпаратты кодтау және оны автоматтық өңдеу құралдарын қолдана отырып, компьютерлік желі, байланыс жүйелері арқылы қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жүзеге асырылады. Электронды ақшаны дайындау кезінде пайдаланылатын және олардың айналымын тәртіптейтін криптографиялық хаттамалардың тұрақтылығы құпиялықтың сақтауына кепілдік береді.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Электронды ақша – электронды түрде ұсынылатын және айналыста жүретін төлем қаражаты. Оның айналымы есеп айырысуға қатысушы тараптардың құпиялығына кепілдік береді, сатушы мен сатып алушы, банкілер мен олардың клиенттері арасындағы ақпаратты кодтау және оны автоматтық өңдеу құралдарын қолдана отырып, компьютерлік желі, байланыс жүйелері арқылы қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жүзеге асырылады. Электронды ақшаны дайындау кезінде пайдаланылатын және олардың айналымын тәртіптейтін криптографиялық хаттамалардың тұрақтылығы құпиялықтың сақтауына кепілдік береді.

«Айналыста» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

«Отан от басынан басталады», – десек, сол әрбір кіші отанның ұйытқысы, берекесі болатын – әйел адам. Ұлттың адаспай, ұлт болып қалуы, қоғамның дамуы мен мемлекеттің өркендеуі – соңында келіп әйелге, келешек ана болар қыздардың қалай тәрбиеленетіне байланысты болмақ. Әрбір елдің өміріндегі шешуші кілт – қыздарға берілетін тәлім тәрбие арқылы өлшенеді. Біздің халқымызда «Қыз» деген сөздің өзі әдеміліктің, әдептіліктің, сұлулықтың символы ретінде қолданылады. Отбасы  қоғамының бір бөлшегі, ал отбасының алтын қазығы – әйел адам. «Қызым үйде – қылығы түзде» демекші, қыз баланың жүріс-тұрысы мен киім киісі тәрбиенің негізі болып саналады. Жасыратыны жоқ кейбір ата-ананың баласымен араласуға да уақыты жоқ. Осыдан барып қыз бала әке – шешесінен суып, оларға деген сыйластылықтан алыстай бастайды. Бала кезінен жылылық мейірімді көрмеген қыз баласы жүрегін бойлаған суық ызғардың өшін өзгелерден алатын қатыгез болып өседі.

«Қызым үйде – қылығы түзде» деген мәтелдің мазмұнын ашып тұрған  сөйлемді көрсетіңіз

«Отан от басынан басталады», – десек, сол әрбір кіші отанның ұйытқысы, берекесі болатын – әйел адам. Ұлттың адаспай, ұлт болып қалуы, қоғамның дамуы мен мемлекеттің өркендеуі – соңында келіп әйелге, келешек ана болар қыздардың қалай тәрбиеленетіне байланысты болмақ. Әрбір елдің өміріндегі шешуші кілт – қыздарға берілетін тәлім тәрбие арқылы өлшенеді. Біздің халқымызда «Қыз» деген сөздің өзі әдеміліктің, әдептіліктің, сұлулықтың символы ретінде қолданылады. Отбасы  қоғамының бір бөлшегі, ал отбасының алтын қазығы – әйел адам. «Қызым үйде – қылығы түзде» демекші, қыз баланың жүріс-тұрысы мен киім киісі тәрбиенің негізі болып саналады. Жасыратыны жоқ кейбір ата-ананың баласымен араласуға да уақыты жоқ. Осыдан барып қыз бала әке – шешесінен суып, оларға деген сыйластылықтан алыстай бастайды. Бала кезінен жылылық мейірімді көрмеген қыз баласы жүрегін бойлаған суық ызғардың өшін өзгелерден алатын қатыгез болып өседі.

Мәтінде айтылар негізгі ойды анықтаңыз

«Отан отбасынан басталады», – десек, сол әрбір кіші отанның ұйытқысы, берекесі болатын – әйел адам. Ұлттың адаспай, ұлт болып қалуы, қоғамның дамуы мен мемлекеттің өркендеуі – соңында келіп әйелге, келешек ана болар қыздардың қалай тәрбиеленетіне байланысты болмақ. Әрбір елдің өміріндегі шешуші кілт – қыздарға берілетін тәлім тәрбие арқылы өлшенеді. Біздің халқымызда «Қыз» деген сөздің өзі әдеміліктің, әдептіліктің, сұлулықтың символы ретінде қолданылады. Отбасы  қоғамының бір бөлшегі, ал отбасының алтын қазығы – әйел адам. «Қызым үйде – қылығы түзде» демекші, қыз баланың жүріс-тұрысы мен киім киісі тәрбиенің негізі болып саналады. Жасыратыны жоқ кейбір ата-ананың баласымен араласуға да уақыты жоқ. Осыдан барып қыз бала әке – шешесінен суып, оларға деген сыйластылықтан алыстай бастайды. Бала кезінен жылылық мейірімді көрмеген қыз баласы жүрегін бойлаған суық ызғардың өшін өзгелерден алатын қатыгез болып өседі.

«Сыйластық» деген сөзге мағыналық жағынан жақын келетін сөзді табыңыз

Сөйлемді мағынасына қарай толықтырыңыз

Хандықтың алғашқы кездегі халқының ……. Батый ханның Шайбани ханға найман, қарлұқ тайпаларын қосып беруіне түркі тілдес болғандығы байқалады.

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз.

Мұхтар Әуезов: «Абай кезіндегі қазақ даласында күні өтіп бара жатқан, бірақ тамырға әлі де тереңдегі ескілікті […] образына жинақтадым» – дейді.

Сөйлемді қайталама қос сөздермен толықтырыңыз

Екіден, үштен ғана үйіріліп, біріне-бірі бұрылып жатып […], […] ғана әңгілемеседі.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Сөз – лексикалық бірлік. Кез келген тілде оның маңызы ерекше. «Тіл – қатынас құралы» дейтін болсақ, бұл жерде құралдың мағынасы сөзге келіп саяды. Яғни адамдар бір- бірімен қатынас жасау үшін ең алдымен сөзге сүйенеді. Себебі біз өзімізді қоршаған кез келген зат, құбылыстың суретін сөз арқылы саламыз. Кез келген зат не құбылыс туралы айтқымыз келгенде, ол тілімізден сөз арқылы шығады. Себебі сөз дегеніміз – ойымызды сыртқа білдіру тәсілдерінің бірі.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Сөз – лексикалық бірлік. Кез келген тілде оның маңызы ерекше. «Тіл – қатынас құралы» дейтін болсақ, бұл жерде құралдың мағынасы сөзге келіп саяды. Яғни адамдар бір- бірімен қатынас жасау үшін ең алдымен сөзге сүйенеді. Себебі біз өзімізді қоршаған кез келген зат, құбылыстың суретін сөз арқылы саламыз. Кез келген зат не құбылыс туралы айтқымыз келгенде, ол тілімізден сөз арқылы шығады. Себебі сөз дегеніміз – ойымызды сыртқа білдіру тәсілдерінің бірі.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Сөз – лексикалық бірлік. Кез келген тілде оның маңызы ерекше. «Тіл – қатынас құралы» дейтін болсақ, бұл жерде құралдың мағынасы сөзге келіп саяды. Яғни адамдар бір- бірімен қатынас жасау үшін ең алдымен сөзге сүйенеді. Себебі біз өзімізді қоршаған кез келген зат, құбылыстың суретін сөз арқылы саламыз. Кез келген зат не құбылыс туралы айтқымыз келгенде, ол тілімізден сөз арқылы шығады. Себебі сөз дегеніміз – ойымызды сыртқа білдіру тәсілдерінің бірі.

«Білдіру» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Робот – антропоморфтық әрекеттер, қимылдар жасайтын мәшине. Робот қоршаған әлеммен әрекеттескен кезде адамның немесе жануарлардың қызметтері мен іс- әрекеттерін ішінара немесе толық атқарады. Алғашқы роботтар адамның қозғалысы мен сырт пішінін қайталайды. Олар ойын-сауық мақсаттарында пайдаланады. Ал қазіргі кезде тұрмыстағы көптеген қызметкерді атқаратын, қадағалайтын, мүгедектер мен сәбилерге көмекші, көңілін аулайтын роботтар жасалынады. Сонымен қатар қазір интелектуалдық роботтар да пайда бола бастады. Олардың әрқайсының атқаратын қызметі атауларына байланысты әртүрлі. Мысалы, өнеркәсіптік роботтар өндіріс заттарының орнын ауыстыру және технологиялық құралдардың қызметтерін орындайды.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Робот – антропоморфтық әрекеттер, қимылдар жасайтын мәшине. Робот қоршаған әлеммен әрекеттескен кезде адамның немесе жануарлардың қызметтері мен іс- әрекеттерін ішінара немесе толық атқарады. Алғашқы роботтар адамның қозғалысы мен сырт пішінін қайталайды. Олар ойын-сауық мақсаттарында пайдаланады. Ал қазіргі кезде тұрмыстағы көптеген қызметкерді атқаратын, қадағалайтын, мүгедектер мен сәбилерге көмекші, көңілін аулайтын роботтар жасалынады. Сонымен қатар қазір интелектуалдық роботтар да пайда бола бастады. Олардың әрқайсының атқаратын қызметі атауларына байланысты әртүрлі. Мысалы, өнеркәсіптік роботтар өндіріс заттарының орнын ауыстыру және технологиялық құралдардың қызметтерін орындайды.

«Антропоморфтық» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Робот – антропоморфтық әрекеттер, қимылдар жасайтын мәшине. Робот қоршаған әлеммен әрекеттескен кезде адамның немесе жануарлардың қызметтері мен іс- әрекеттерін ішінара немесе толық атқарады. Алғашқы роботтар адамның қозғалысы мен сырт пішінін қайталайды. Олар ойын-сауық мақсаттарында пайдаланады. Ал қазіргі кезде тұрмыстағы көптеген қызметкерді атқаратын, қадағалайтын, мүгедектер мен сәбилерге көмекші, көңілін аулайтын роботтар жасалынады. Сонымен қатар қазір интелектуалдық роботтар да пайда бола бастады. Олардың әрқайсының атқаратын қызметі атауларына байланысты әртүрлі. Мысалы, өнеркәсіптік роботтар өндіріс заттарының орнын ауыстыру және технологиялық құралдардың қызметтерін орындайды.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Сый тарту – кез келген салтанаттың ерекше бөлімі. «Әр елдің салты басқа» дегендей, әр ұлттың неке қию салтанатында сый жасау үрдісі әрқилы.

Малайзия елінде жас жұбайларға піскен жұмыртқа сыйлау дәстүрі бар. Наным бойынша, жұмыртқа жаңа шаңыраққа байлық пен бақ әкеледі.

Грузия елінде үйлену тойына «чирагдани» деп аталатын ағаштан жасалған әшекей бұйымдарды сыйлайды. Бұл «байлық пен өмірдің ағашы» болып саналады. Чирагдани жас жұбайлар ғұмырлы, ұрпағы көп болсын деген ниетпен тартылады.

Вьетнам халқы жас жұбайларға қарбыз дәнін сыйға тартады. Мұнда ұрпақ санының көбеюіне оң әсерін тигізеді деген сенім бар.

Папустардың пайымдауынша, үйлену тойына шошқа, құс терілері мен теңіз ұлу қабыршақтарын сыйлау керек. Шошқа Жаңа Гвинея елінде киелі жануар болып саналады. Ал оның терісін сыйға алу – үлкен мәртебе. Шошқа терісі байлық әкеліп, ұрпақ санының артуына оң ықпал етеді деген наным бар.

«Оң ықпал ету» сөз тіркесінің мағынасына жақын сөзді табыңыз

Сый тарту – кез келген салтанаттың ерекше бөлімі. «Әр елдің салты басқа» дегендей, әр ұлттың неке қию салтанатында сый жасау үрдісі әрқилы.

Малайзия елінде жас жұбайларға піскен жұмыртқа сыйлау дәстүрі бар. Наным бойынша, жұмыртқа жаңа шаңыраққа байлық пен бақ әкеледі.

Грузия елінде үйлену тойына «чирагдани» деп аталатын ағаштан жасалған әшекей бұйымдарды сыйлайды. Бұл «байлық пен өмірдің ағашы» болып саналады. Чирагдани жас жұбайлар ғұмырлы, ұрпағы көп болсын деген ниетпен тартылады.

Вьетнам халқы жас жұбайларға қарбыз дәнін сыйға тартады. Мұнда ұрпақ санының көбеюіне оң әсерін тигізеді деген сенім бар.

Папустардың пайымдауынша, үйлену тойына шошқа, құс терілері мен теңіз ұлу қабыршақтарын сыйлау керек. Шошқа Жаңа Гвинея елінде киелі жануар болып саналады. Ал оның терісін сыйға алу – үлкен мәртебе. Шошқа терісі байлық әкеліп, ұрпақ санының артуына оң ықпал етеді деген наным бар.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Сый тарту – кез келген салтанаттың ерекше бөлімі. «Әр елдің салты басқа» дегендей, әр ұлттың неке қию салтанатында сый жасау үрдісі әрқилы.

Малайзия елінде жас жұбайларға піскен жұмыртқа сыйлау дәстүрі бар. Наным бойынша, жұмыртқа жаңа шаңыраққа байлық пен бақ әкеледі.

Грузия елінде үйлену тойына «чирагдани» деп аталатын ағаштан жасалған әшекей бұйымдарды сыйлайды. Бұл «байлық пен өмірдің ағашы» болып саналады. Чирагдани жас жұбайлар ғұмырлы, ұрпағы көп болсын деген ниетпен тартылады. Вьетнам халқы жас жұбайларға қарбыз дәнін сыйға тартады. Мұнда ұрпақ санының көбеюіне оң әсерін тигізеді деген сенім бар.Папустардың пайымдауынша, үйлену тойына шошқа, құс терілері мен теңіз ұлу қабыршақтарын сыйлау керек. Шошқа Жаңа Гвинея елінде киелі жануар болып саналады. Ал оның терісін сыйға алу – үлкен мәртебе. Шошқа терісі байлық әкеліп, ұрпақ санының артуына оң ықпал етеді деген наным бар.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Этнолингвистика – жалпы ғылымға тән дифференция үдерісінің тіл біліміндегі бір көрініс іспетті іштей жіктелудің нәтижесінде пайда болған. Тіл білімнің экстралингвистика, психолингвистика, паралингвистика, статлингвистика т.б. салаларымен қатар тұрады. Бұл сала көп жағдайда этностың шығу тегіне, оның салт- дәстүріне, ата-бабаларының тағылымына, қоршаған табиғи ортасына, сондай-ақ этнос өмір-тіршілігіне қажетті де ерекше орын алатын заттық мәдениеттің қыр-сырына да ерекше мән беріп келеді. Этнолингвистика – тілді мәдениеттке қатысты зерттейтін, сонымен бірге тілдің қызметіндегі және дамуындағы тілдік, этномәдени және этнопсихологиялық факторлардың өзара әсерін қарастыратын тіл білімінің саласы. Этнолингвистикаға қатысты еңбектердің көбісі сөздік түрінде болғанымен, оған бағышталған ғылыми зерттеулер мен тақырыптық жинақтар да баршылық.

Фактіге сәйкес келетін жауап

Этнолингвистика – жалпы ғылымға тән дифференция үдерісінің тіл біліміндегі бір көрініс іспетті іштей жіктелудің нәтижесінде пайда болған. Тіл білімнің экстралингвистика, психолингвистика, паралингвистика, статлингвистика т.б. салаларымен қатар тұрады. Бұл сала көп жағдайда этностың шығу тегіне, оның салт- дәстүріне, ата-бабаларының тағылымына, қоршаған табиғи ортасына, сондай-ақ этнос өмір-тіршілігіне қажетті де ерекше орын алатын заттық мәдениеттің қыр-сырына да ерекше мән беріп келеді. Этнолингвистика – тілді мәдениеттке қатысты зерттейтін, сонымен бірге тілдің қызметіндегі және дамуындағы тілдік, этномәдени және этнопсихологиялық факторлардың өзара әсерін қарастыратын тіл білімінің саласы. Этнолингвистикаға қатысты еңбектердің көбісі сөздік түрінде болғанымен, оған бағышталған ғылыми зерттеулер мен тақырыптық жинақтар да баршылық.

Мәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

Этнолингвистика – жалпы ғылымға тән дифференция үдерісінің тіл біліміндегі бір көрініс іспетті іштей жіктелудің нәтижесінде пайда болған. Тіл білімнің экстралингвистика, психолингвистика, паралингвистика, статлингвистика т.б. салаларымен қатар тұрады. Бұл сала көп жағдайда этностың шығу тегіне, оның салт- дәстүріне, ата-бабаларының тағылымына, қоршаған табиғи ортасына, сондай-ақ этнос өмір-тіршілігіне қажетті де ерекше орын алатын заттық мәдениеттің қыр-сырына да ерекше мән беріп келеді. Этнолингвистика – тілді мәдениеттке қатысты зерттейтін, сонымен бірге тілдің қызметіндегі және дамуындағы тілдік, этномәдени және этнопсихологиялық факторлардың өзара әсерін қарастыратын тіл білімінің саласы. Этнолингвистикаға қатысты еңбектердің көбісі сөздік түрінде болғанымен, оған бағышталған ғылыми зерттеулер мен тақырыптық жинақтар да баршылық.

Мәтіндегі мәліметтің ақпарат көзін анықтаңыз

Қыз баласы басынан сипағанда басы еріксіз еңкейеді, көз жанары төмен түсіп, жасырынады. Кісі бетіне бажырайып қарамайтын әдетке үйреніп, қызға лайық ___   қалыптасады.

«Мазасыздық» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз.

Қазақстан тәуелсіздігі жылдарында мемлекеттік басқару ісіне енген маңызды дәстүрлерді бірі – парламент қызметі, ………. заң шығарушы органның міндетті шарттарының және нысандарының бірі – жариялық.

Қалалықтардың несие туралы ақпараттану деңгейі жоғары. Ал ауылдың несие туралы ойы әртүрлі, несие береміз десе, тегін ақша таратып жатқандай ұмытылады. Оның қымбаттығы, несие шарттары ешкімді қызықтырмайды. Бірақ несие өтеу мерзімі басталғанда, ушыға бастайды. Кейбір жағдайда ол бір шаңырақтың шайқалуына әкеліп соғып жатады. Несие алмастан бұрын тұтынушы барлық тәуекелмен санасуы керек. Мысалы, ай сайынғы төлем соманы сіздің табысыңыздың 25 пайызынан асып кетсе, онда қиналып қаларыңыз анық. Ал тең жартысын құраса, онда несие өтемін кешіктіруге байланысты қауіп арта түседі. Мұндай жағдайда алдын ала банкті хабардар етіп, белгілі бір мерзімге несиені кешіктіретініңізді айтуыңыз керек. Сонда қосымша айыппұлдардан құтылуға болады.

Мәтінге сәйкес келмейтін ақпаратты таңдаңыз.

Қалалықтардың несие туралы ақпараттану деңгейі жоғары. Ал ауылдың несие туралы ойы әртүрлі, несие береміз десе, тегін ақша таратып жатқандай ұмытылады. Оның қымбаттығы, несие шарттары ешкімді қызықтырмайды. Бірақ несие өтеу мерзімі басталғанда, ушыға бастайды. Кейбір жағдайда ол бір шаңырақтың шайқалуына әкеліп соғып жатады. Несие алмастан бұрын тұтынушы барлық тәуекелмен санасуы керек. Мысалы, ай сайынғы төлем соманы сіздің табысыңыздың 25 пайызынан асып кетсе, онда қиналып қаларыңыз анық. Ал тең жартысын құраса, онда несие өтемін кешіктіруге байланысты қауіп арта түседі. Мұндай жағдайда алдын ала банкті хабардар етіп, белгілі бір мерзімге несиені кешіктіретініңізді айтуыңыз керек. Сонда қосымша айыппұлдардан құтылуға болады.

Мәтінге сәйкес ақпаратты таңдаңыз.

Қалалықтардың несие туралы ақпараттану деңгейі жоғары. Ал ауылдың несие туралы ойы әртүрлі, несие береміз десе, тегін ақша таратып жатқандай ұмытылады. Оның қымбаттығы, несие шарттары ешкімді қызықтырмайды. Бірақ несие өтеу мерзімі басталғанда, ушыға бастайды. Кейбір жағдайда ол бір шаңырақтың шайқалуына әкеліп соғып жатады. Несие алмастан бұрын тұтынушы барлық тәуекелмен санасуы керек. Мысалы, ай сайынғы төлем соманы сіздің табысыңыздың 25 пайызынан асып кетсе, онда қиналып қаларыңыз анық. Ал тең жартысын құраса, онда несие өтемін кешіктіруге байланысты қауіп арта түседі. Мұндай жағдайда алдын ала банкті хабардар етіп, белгілі бір мерзімге несиені кешіктіретініңізді айтуыңыз керек. Сонда қосымша айыппұлдардан құтылуға болады.

Мәтінде жауабы бар сұрақты таңдаңыз.

У қарағай

У қарағай – өте сирек өсетін ағаш. Ол жер жүзінде бірнеше ғана жерде – Кавказда, Қиыр Шығыста, Британ аралдарында қалды. У қарағай ұзақ өмір сүреді: мың жылдан да астам жасайды. Биіктігі сегіз метрге дейін жетеді. Қызғылт түсті, өте әдемі, мықты ағаш. Адамдар оны тақтай жасау үшін пайдаланады. У қарағайдың қылқаны қара көк, тіпті қап-қара, жылтырап тұрады, ол – улы. Егер жылқы жейтін болса, бірден құлап түсіп өледі. Ал бұғылар немесе еліктер орманда онымен бірге өмір сүріп үйреніп кеткен. Олар үшін у қарағайдың қылқаны қауіпті емес.

Мәтінге сәйкес келмейтін ақпаратты таңдаңыз.

У қарағай

У қарағай – өте сирек өсетін ағаш. Ол жер жүзінде бірнеше ғана жерде – Кавказда, Қиыр Шығыста, Британ аралдарында қалды. У қарағай ұзақ өмір сүреді: мың жылдан да астам жасайды. Биіктігі сегіз метірге дейін жетеді. Қызғылт түсті, өте әдемі, мықты ағаш. Адамдар оны тақтай жасау үшін пайдаланады. У қарағайдың қылқаны қара көк, тіпті қап-қара, жылтырап тұрады, ол – улы. Егер жылқы жейтін болса, бірден құлап түсіп өледі. Ал бұғылар немесе еліктер орманда онымен бірге өмір сүріп үйреніп кеткен. Олар үшін у қарағайдың қылқаны қауіпті емес.

Мәтінге сәйкес келетін ақпаратты таңдаңыз

У қарағай

У қарағай – өте сирек өсетін ағаш. Ол жер жүзінде бірнеше ғана жерде – Кавказда, Қиыр Шығыста, Британ аралдарында қалды. У қарағай ұзақ өмір сүреді: мың жылдан да астам жасайды. Биіктігі сегіз метірге дейін жетеді. Қызғылт түсті, өте әдемі, мықты ағаш. Адамдар оны тақтай жасау үшін пайдаланады. У қарағайдың қылқаны қара көк, тіпті қап-қара, жылтырап тұрады, ол – улы. Егер жылқы жейтін болса, бірден құлап түсіп өледі. Ал бұғылар немесе еліктер орманда онымен бірге өмір сүріп үйреніп кеткен. Олар үшін у қарағайдың қылқаны қауіпті емес.

Мәтінде жауабы бар сұрақты таңдаңыз

Ақтаудан бес шақырым жерде екі жылдан бері «Экзотика құс әлемі» деп аталатын жеке шаруашылық жұмыс істеп тұр. Оны Торонто университетінің түлегі Есен Боранбаев отбасымен бірге дамытып жатыр. Жас кәсіпкер бизнестегі өркендеу туралы идеясы көп болғанымен газ, су мен электр тапшылығы кедергі екенін айтады. Торонто университетінің «бизнес-логистика» мамандығы бойынша оқып жүрген кезінде туған жері Маңғыстауға оралып, түйеқұс бағам деген ой Есен Боранбаевтың үш ұйықтаса, түсіне кірмеген. 2016 жылы бакалавр дипломын алған жас жігітті әкесі «жер алып, түйеқұстар әкелгенін» айтып, Мұнайлыға шақырған. Әкем «оқуды жалғастырамын десең, көмектесетінін айтты, бірақ мен кәсіппен айналысуды жөн деп шештім» дейді жас кәсіпкер. Өйткені құс бизнесін бастау үшін аз қаражат жұмсалған жоқ. Отбасылық бизнесті дамытамыз деген шешімді ағам да, әпкем де, қолдады, – дейді ол. Көп кешікпей ортақ іске үлес қосу үшін Есеннің Алматыда тұрып жатқан ағасы мен әпкесі де ауылға көшіп келген. Қазіргі ағам екеуміз негізгі істі жүргіземіз, ал әпкем бухгалтериямен айналысады, – дейді ол.

Есен Боранбаевтің отбасылық кәсіпкерлікке қызыға кіріскенін дәлелдейтін мәліметті анықтаңыз.

Ақтаудан бес шақырым жерде екі жылдан бері «Экзотика құс әлемі» деп аталатын жеке шаруашылық жұмыс істеп тұр. Оны Торонто университетінің түлегі Есен Боранбаев отбасымен бірге дамытып жатыр. Жас кәсіпкер бизнестегі өркендеу туралы идеясы көп болғанымен газ, су мен электр тапшылығы кедергі екенін айтады. Торонто университетінің «бизнес-логистика» мамандығы бойынша оқып жүрген кезінде туған жері Маңғыстауға оралып, түйеқұс бағам деген ой Есен Боранбаевтың үш ұйықтаса, түсіне кірмеген. 2016 жылы бакалавр дипломын алған жас жігітті әкесі «жер алып, түйеқұстар әкелгенін» айтып, Мұнайлыға шақырған. Әкем «оқуды жалғастырамын десең, көмектесетінін айтты, бірақ мен кәсіппен айналысуды жөн деп шештім» дейді жас кәсіпкер. Өйткені құс бизнесін бастау үшін аз қаражат жұмсалған жоқ. Отбасылық бизнесті дамытамыз деген шешімді ағам да, әпкем де, қолдады, – дейді ол. Көп кешікпей ортақ іске үлес қосу үшін Есеннің Алматыда тұрып жатқан ағасы мен әпкесі де ауылға көшіп келген. Қазіргі ағам екеуміз негізгі істі жүргіземіз, ал әпкем бухгалтериямен айналысады, – дейді ол.

Мәтінде айтылған негізгі ойды анықтаңыз.

Ақтаудан бес шақырым жерде екі жылдан бері «Экзотика құс әлемі» деп аталатын жеке шаруашылық жұмыс істеп тұр. Оны Торонто университетінің түлегі Есен Боранбаев отбасымен бірге дамытып жатыр. Жас кәсіпкер бизнестегі өркендеу туралы идеясы көп болғанымен газ, су мен электр тапшылығы кедергі екенін айтады. Торонто университетінің «бизнес-логистика» мамандығы бойынша оқып жүрген кезінде туған жері Маңғыстауға оралып, түйеқұс бағам деген ой Есен Боранбаевтың үш ұйықтаса, түсіне кірмеген. 2016 жылы бакалавр дипломын алған жас жігітті әкесі «жер алып, түйеқұстар әкелгенін» айтып, Мұнайлыға шақырған. Әкем «оқуды жалғастырамын десең, көмектесетінін айтты, бірақ мен кәсіппен айналысуды жөн деп шештім» дейді жас кәсіпкер. Өйткені құс бизнесін бастау үшін аз қаражат жұмсалған жоқ. Отбасылық бизнесті дамытамыз деген шешімді ағам да, әпкем де, қолдады, – дейді ол. Көп кешікпей ортақ іске үлес қосу үшін Есеннің Алматыда тұрып жатқан ағасы мен әпкесі де ауылға көшіп келген. Қазіргі ағам екеуміз негізгі істі жүргіземіз, ал әпкем бухгалтериямен айналысады, – дейді ол.

«Өркендеу» деген сөзге мағыналық жағынан жақын сөзді табыңыз.

Егер сізді Жапонияға қонаққа шақыратын болса, сіз үлкен құрметке ие болдым деп ойлай беріңіз. Өйткені жапондықтар – үйлеріне қонаққа шақыра бермейтін халық. Дегенмен сіз қонаққа келсеңіз, дәл кіреберісте сізге «гэта» деп аталатын ағаш аяқ-киім ұсынады. Өз аяқ-киіміңізді шешіп, бас жағын есікке қаратып қоюыңыз қажет. Егер сырт киіммен келсеңіз, сізге қожайын есікті ашқанға дейін оны шешіп, қолыңызға алыңыз. Киіміңізді үйден шығып бара жатқанда ғана ала аласыз. Қонаққа келгенде, міндетті түрде сыйлық алып барыңыз. Жапондықтардың жазылмаған заңы бойынша қол адамдарға сыйлық беру үшін берілген деп есептеледі.

Мәтін мазмұнына сүйене отырып, автордың жапон халқы туралы айтқан пікірін анықтаңыз

Егер сізді Жапонияға қонаққа шақыратын болса, сіз үлкен құрметке ие болдым деп ойлай беріңіз. Өйткені жапондықтар – үйлеріне қонаққа шақыра бермейтін халық. Дегенмен сіз қонаққа келсеңіз, дәл кіреберісте сізге «гэта» деп аталатын ағаш аяқ-киім ұсынады. Өз аяқ-киіміңізді шешіп, бас жағын есікке қаратып қоюыңыз қажет. Егер сырт киіммен келсеңіз, сізге қожайын есікті ашқанға дейін оны шешіп, қолыңызға алыңыз. Киіміңізді үйден шығып бара жатқанда ғана ала аласыз. Қонаққа келгенде,  міндетті түрде сыйлық алып барыңыз. Жапондықтардың жазылмаған заңы бойынша қол адамдарға сыйлық беру үшін берілген деп есептеледі.

Мәтін мазмұнына сүйене отырып, «Егер сізді Жапонияға қонаққа шақырса, үлкен құрметке ие болдым деп ойлаңыз» деген пікір иесін анықтаңыз.

Егер сізді Жапонияға қонаққа шақыратын болса, сіз үлкен құрметке ие болдым деп ойлай беріңіз. Өйткені жапондықтар – үйлеріне қонаққа шақыра бермейтін халық. Дегенмен сіз қонаққа келсеңіз, дәл кіреберісте сізге «гэта» деп аталатын ағаш аяқ-киім ұсынады. Өз аяқ-киіміңізді шешіп, бас жағын есікке қаратып қоюыңыз қажет. Егер сырт киіммен келсеңіз, сізге қожайын есікті ашқанға дейін оны шешіп, қолыңызға алыңыз. Киіміңізді үйден шығып бара жатқанда ғана ала аласыз. Қонаққа келгенде,  міндетті түрде сыйлық алып барыңыз. Жапондықтардың жазылмаған заңы бойынша қол адамдарға сыйлық беру үшін берілген деп есептеледі.

Жапондықтардың қонаққа келгенде, міндетті түрде сыйлық алып баруының себебі неде?

Сөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз

Шеміршекті балықтардың желбезек саңылаулары тікелей сыртқа ашылады, ал жұп жүзбеқанаттары денеде …… жатады.

Қазір кез келген адамдар үшін компьютерді қосып, электронды почтаны тексеру – күнделікті почта жәшігін тексеру сияқты өмірдің қажеттілігіне айналды. Әрине жәй почтамен салыстырғанда, электрондық почтаның көптеген ….. бар. Мысалы олардың жылдамдығы 1-2 минуттың ішінде хат жібере салуға болады.

Сөйлемнің мағыналас сын есімі бар тіркеспен толықтырыңыз.

Не […] , не жауратар суық емес тау төсінің салқын самалы есіп, осынау ластанған әлемнің әлі де болса рахыманды жері қалғанын есіңе түсіргендей.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша:

Халқымыздың байырғы бейнелеу шығармашылығының жетекші түрі – дәстүрлі қолөнер. Ол Қазақстан мәдениетінде маңызды орын алады. Қазақтың халықтық қолөнері бағыттары мен формасының алуан түрлілігімен, көркемдік әдіс-тәсілдерінің байлығымен ерекшеленеді. Шеберлердің шығармашылық қызметінің ауқымы тұрмыс – тіршілігіне қажетті заттар – киім-кешек тігу, үй ішінен әртүрлі бұйымдарын, киіз үй жиһаздарын, қару-жарақ жасаудан бастап мола басына кесене, там тұрғызуға дейінгі түрлі кәсіпті қамтыды.

«Маңызды» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша:

Халқымыздың байырғы бейнелеу шығармашылығының жетекші түрі – дәстүрлі қолөнер. Қазақстан мәдениетінде маңызды орын алады. Қазақтың халықтық қолөнері бағыттары мен формасының алуан түрлілігімен, көркемдік әдіс-тәсілдерінің байлығымен ерекшеленеді. Шеберлердің шығармашылық қызметінің ауқымы тұрмыс – тіршілігіне қажетті заттар – киім-кешек тігу, үй ішінен әртүрлі бұйымдарын, киіз үй жиһаздарын, қару-жарақ жасаудан бастап мола басына кесене, там тұрғызуға дейінгі түрлі кәсіпті қамтыды.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша:

Халқымыздың байырғы бейнелеу шығармашылығының жетекші түрі – дәстүрлі қолөнер. Қазақстан мәдениетінде маңызды орын алады. Қазақтың халықтық қолөнері бағыттары мен формасының алуан түрлілігімен, көркемдік әдіс-тәсілдерінің байлығымен ерекшеленеді. Шеберлердің шығармашылық қызметінің ауқымы тұрмыс – тіршілігіне қажетті заттар – киім-кешек тігу, үй ішінен әртүрлі бұйымдарын, киіз үй жиһаздарын, қару-жарақ жасаудан бастап мола басына кесене, там тұрғызуға дейінгі түрлі кәсіпті қамтыды.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Адамзат дамуының алғашқы дәуірінде олардың негізгі қорегінің өсімдіктер болғаны мәлім. Тағам үшін ішіп-жейтін өсімдік түрлерінің көбеюіне байланысты адамдар олардың әрқайсының ерекше дәмі, иісі, қасиеті барын да байқаған. Ертедегі мысырлықтар алоэ, караған, анис, зығыр, лотос, көкнәр, жалбыз, тал, аршаның шипалық қасиеттерін біліп үй бөлмесінде, үй ауласында өсіре бастаған. Мұнан 4000 жыл бұрын үндістандықтар 760 дәрілік өсімдікті пайдалана отырып, гүл отырғызумен де әуестенген. Кейін өсімдіктердің далада, үй ауласында үй бөлмесінде өсетін түрлері пайда болып, олар сәндік қызмет атқарды. Адамдар үйінде, ауласында өсетін гүлдерді бір-біріне сыйлап, оның жұпар иісінен, әсем түрінен ләззат алады.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Адамзат дамуының алғашқы дәуірінде олардың негізгі қорегінің өсімдіктер болғаны мәлім. Тағам үшін ішіп-жейтін өсімдік түрлерінің көбеюіне байланысты адамдар олардың әрқайсының ерекше дәмі, иісі, қасиеті барын да байқаған. Ертедегі мысырлықтар алоэ, караған, анис, зығыр, лотос, көкнәр, жалбыз, тал, аршаның шипалық қасиеттерін біліп үй бөлмесінде, үй ауласында өсіре бастаған. Мұнан 4000 жыл бұрын үндістандықтар 760 дәрілік өсімдікті пайдалана отырып, гүл отырғызумен де әуестенген. Кейін өсімдіктердің далада, үй ауласында үй бөлмесінде өсетін түрлері пайда болып, олар сәндік қызмет атқарды. Адамдар үйінде, ауласында өсетін гүлдерді бір-біріне сыйлап, оның жұпар иісінен, әсем түрінен ләззат алады.

«Ерекше» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Адамзат дамуының алғашқы дәуірінде олардың негізгі қорегінің өсімдіктер болғаны мәлім. Тағам үшін ішіп-жейтін өсімдік түрлерінің көбеюіне байланысты адамдар олардың әрқайсының ерекше дәмі, иісі, қасиеті барын да байқаған. Ертедегі мысырлықтар алоэ, караған, анис, зығыр, лотос, көкнәр, жалбыз, тал, аршаның шипалық қасиеттерін біліп үй бөлмесінде, үй аулласында өсіре бастаған. Мұнан 4000 жыл бұрын үндістандықтар 760 дәрілік өсімдікті пайдалана отырып, гүл отырғызумен де әуестенген. Кейін өсімдіктердің далада, үй ауласында үй бөлмесінде өсетін түрлері пайда болып, олар сәндік қызмет атқарды. Адамдар үйінде, ауласында өсетін гүлдерді бір-біріне сыйлап, оның жұпар иісінен, әсем түрінен ләззат алады.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша:

Сұр шойын – Fe-C-Si қорытпаның жүйесі, құрамында марганец, фосфор және күкірт қосылыстары болады. Сұр шойында көміртегі графит түрінде пластикалы пішіні болады. Сұр шойын химиялық құрамы С-2,4-3,8%, Si-1-5%, P-0.2-0.4%. S-0.12%-ке дейін болады. Сұр шойын металл негізінен және графит қоспасынан тұрады. Металл негізі бойынша шойындар сұр перлитті (П+Г); сұр феррит-перлитті (Ф+П+Г); сұр ферритті (Ф+Г) болып бөлінеді. Механикалық қасиеттері металл матрица қасиетіне, формасына, графит өлшеміне байланысты. МЕСТ 1412-85 бойынша сұр шойын әріппен «С» (сұр). «Ш» (шойын) және санмен маркаланады. Бірінші топ саны орта маңызды беріктік шегі созылу кезіндегі көрсетіледі, екінші – орта маңызды беріктік шегі майысу кезінде. Сұр шойындарды қасиеттері бойынша үшке бөлуге болады: ферритті және феррит-перлитті, перлитті. Ақ шойын цементтердің арқасында қатты, морт сынғыш болып келеді, ол кесу арқылы нашар өңделеді. Жоғары қаттылықтың арқасында ақ шойын жоғары төзімді болады.

Мәтінде берілген ойды әрі қарай жалғастырыңыз

Сұр шойынның матрица қасиеті, формасы графит өлшемі – оның …………..

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша:

Сұр шойын – Fe-C-Si қорытпаның жүйесі, құрамында марганец, фосфор және күкірт қосылыстары болады. Сұр шойында көміртегі графит түрінде пластикалы пішіні болады. Сұр шойын химиялық құрамы С-2,4-3,8%, Si-1-5%, P-0.2-0.4%. S-0.12%-ке дейін болады. Сұр шойын металл негізінен және графит қоспасынан тұрады. Металл негізі бойынша шойындар сұр перлитті (П+Г); сұр феррит-перлитті (Ф+П+Г); сұр ферритті (Ф+Г) болып бөлінеді. Механикалық қасиеттері металл матрица қасиетіне, формасына, графит өлшеміне байланысты. МЕСТ 1412-85 бойынша сұр шойын әріппен «С» (сұр). «Ш» (шойын) және санмен маркаланады. Бірінші топ саны орта маңызды беріктік шегі созылу кезіндегі көрсетіледі, екінші – орта маңызды беріктік шегі майысу кезінде. Сұр шойындарды қасиеттері бойынша үшке бөлуге болады: ферритті және феррит-перлитті, перлитті. Ақ шойын цементтердің арқасында қатты, морт сынғыш болып келеді, ол кесу арқылы нашар өңделеді. Жоғары қаттылықтың арқасында ақ шойын жоғары төзімді болады.

Мәтінге сәйкес ақпараты табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша:

Сұр шойын – Fe-C-Si қорытпаның жүйесі, құрамында марганец, фосфор және күкірт қосылыстары болады. Сұр шойында көміртегі графит түрінде пластикалы пішіні болады. Сұр шойын химиялық құрамы С-2,4-3,8%, Si-1-5%, P-0.2-0.4%. S-0.12%-ке дейін болады. Сұр шойын металл негізінен және графит қоспасынан тұрады. Металл негізі бойынша шойындар сұр перлитті (П+Г); сұр феррит-перлитті (Ф+П+Г); сұр ферритті (Ф+Г) болып бөлінеді. Механикалық қасиеттері металл матрица қасиетіне, формасына, графит өлшеміне байланысты. МЕСТ 1412-85 бойынша сұр шойын әріппен «С» (сұр). «Ш» (шойын) және санмен маркаланады. Бірінші топ саны орта маңызды беріктік шегі созылу кезіндегі көрсетіледі, екінші – орта маңызды беріктік шегі майысу кезінде. Сұр шойындарды қасиеттері бойынша үшке бөлуге болады: ферритті және феррит-перлитті, перлитті. Ақ шойын цементтердің арқасында қатты, морт сынғыш болып келеді, ол кесу арқылы нашар өңделеді. Жоғары қаттылықтың арқасында ақ шойын жоғары төзімді болады.

«төзімді» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Мәтіндегі бос орынды толтырыңыз.

Бүгінде Жайық жағасы демалыс орнына […].

Сөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз

19-20 ғасырлар аралығында электрон, радиоактивтік, рентген сәулесі, изотоптар, квант теориясы және тағы басқа жаңалықтардың ашылуы химиялық элементтер қасиеттерінің әртүрлі болуының негізгі  …… анықтады

Сөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз

Зерттеу барысында алынған нәтижелер аталған тайпаның (рудың) өткені мен басқа жұрттармен байланысына арқау болатындығы …….

Сөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз

Машина жасау, радио және электротехника, құрылыс, сонымен қатар кеме, авто, ұшақ, ракета жасау ……………………….. , жеңіл өнеркәсіпті, тұрмысты полимерсіз көзге елестету мүмкін емес.

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз.

Қазақстан Тұңғыш Президенті Н.Назарбаев «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында былай деді: […] кіндік қаның тамған жеріңе, өскен ауылыңа, қалаң мен өңіріңе, яғни туған жеріңе деген сүйіспеншіліктен басталды.

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз.

Мағжан Жұмабаев «Педагогика» еңбегінде былай деп жазды: […] кең мағынасымен алғанда, қандай да болса бір жан иесіне азық беріп, сол жан иесінің дұрыс өсуіне көмек көрсету деген сөз.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Асық ойыны – қазақ халқының ежелгі өте кең тараған ұлттық ойын түрлерінің бірі. Оны көпшілігі этномәдени өмір тудырған төлтума өнер деп атаймыз. Ойынның басты обьектісі де, құралы да – асық. Аталмыш ойын әсіресе балалар арасында кең тараған. Оларды ептілікке, мергендікке, ұқыптылыққа, сергектікке баулитын тәрбиенің көзі. Тіліміздегі, қой асығы демеңіз, қолайыңа жақса, сақа қой немесе асығы алшысынан түсті, бүге-шігесіне дейін анықтау… т.б. тіркестер тегін айтылмаса керек. Сондай-ақ қазақтар жақсы көрген жасты: алтын асықтай немесе киіктің асығындай шымыр деп  атайтын үрдіс бар. Мұндай фразеологизмдер асықтың айрықша символдық мәніне қатысты қалыптасқаны анық.

Мәтінде берілген ойды әрі қарай жалғастырыңыз

Асық ойыны – ………….

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Асық ойыны – қазақ халқының ежелгі өте кең тараған ұлттық ойыын түрлерінің бірі. Оны көпшілігі этномәдни өмір тудырған тқлтума өнер деп атаймыз. Ойынның басты обьектісі де, құралы да – асық. Аталмыш ойын әсіресе балалар арасында кең тараған. Оларды ептілікке, мергендікке, ұқыптылыққа, сергектікке баулитын тәрбиенің көзі. Тіліміздегі, қой асығы демеңіз, қолайыңа жақса, сақа қой емесе асығы алшысынан түсті, бүге-шігесіне дейін анықтау… т.б. тіркестер тегін айтылмаса керек. Сондай-ақ қазақтар жақсы көрген жасты: алтын асықтай немесе киіктің асығындай шымыр деп  атайтын үрдіс бар. Мұндай фразеологизмдер асықтың айрықша символдық мәніне қатысты қалыптасқаны анық.

«Шымыр» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Асық ойыны – қазақ халқының ежелгі өте кең тараған ұлттық ойыын түрлерінің бірі. Оны көпшілігі этномәдни өмір тудырған тқлтума өнер деп атаймыз. Ойынның басты обьектісі де, құралы да – асық. Аталмыш ойын әсіресе балалар арасында кең тараған. Оларды ептілікке, мергендікке, ұқыптылыққа, сергектікке баулитын тәрбиенің көзі. Тіліміздегі, қой асығы демеңіз, қолайыңа жақса, сақа қой емесе асығы алшысынан түсті, бүге-шігесіне дейін анықтау… т.б. тіркестер тегін айтылмаса керек. Сондай-ақ қазақтар жақсы көрген жасты: алтын асықтай немесе киіктің асығындай шымыр деп атайтын үрдіс бар. Мұндай фразеологизмдер асықтың айрықша символдық мәніне қатысты қалыптасқаны анық.

Мәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Когнитивтік лингвистиканың зерттеу нысаны – тілдің танымдық теориясы мен танымдық қызметі. Когнитивтік лингвистика тіл арқылы қоршаған ортаны, адамзат қасиеттерін, қоғамдық құбылыстар мен жаратылысты танып білудің ғылыми-теориялық негіздерін қарастырады. Сондықтан когнитивтік лингвистика тіл білімінің бағыттары мен аспектілеріне әртүрлі қырынан ғылыми негіздейді және адамның таным үдерісіне қатысты білімін, тәжірбиесін молайтады. Когнитивті лингвистиканың бірнеше қайнар көздері бар: когнитивті лингвистика негізінде «тіл біліміндегі психологизм» мәселесі.  Тіл өмір сүру барысында белгілі бір психологиялық механизімдерге сүйенетіні сөзсіз. Алайда бұл екі ғылымның бірі арнаға түйісуі үлкен қарама-қайшылыққа әкеледі. Когнитивті лингвистиканың екінші қайнар көзі лингвистикалық семантикада жатыр. Мұнда когнитивтік лингвистиканы «терең семантика» деп анықтап, оны табиғи түрде қарастырады. Когнитивтік лингвистиканың тағы бір тарихи көзі бар.

Мәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Когнитивтік лингвистиканың зерттеу нысаны – тілдің танымдық теориясы мен танымдық қызметі. Когнитивтік лингвистика тіл арқылы қоршаған ортаны, адамзат қасиеттерін, қоғамдық құбылыстар мен жаратылысты танып білудің ғылыми-теориялық негіздерін қарастырады. Сондықтан когнитивтік лингвистика тіл білімінің бағыттары мен аспектілеріне әртүрлі қырынан ғылыми негіздейді және адамның таным үдерісіне қатысты білімін, тәжірбиесін молайтады. Когнитивті лингвистиканың бірнеше қайнар көздері бар: когнитивті лингвистика негізінде «тіл біліміндегі психологизм» мәселесі. Тіл өмір сүру барысында белгілі бір психологиялық механизімдерге сүйенетіні сөзсіз. Алайда бұл екі ғылымның бірі арнаға түйісуі үлкен қарама-қайшылыққа әкеледі. Когнитивті лингвистиканың екінші қайнар көзі лингвистикалық семантикада жатыр. Мұнда когнитивтік лингвистиканы «терең семантика» деп анықтап, оны табиғи түрде қарастырады. Когнитивтік лингвистиканың тағы бір тарихи көзі бар.

Мәтінде берілген ойды әрі қарай жалғастырыңыз

Когнитивтік лингвистиканың негізгі арналарының бірі – ………….

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Когнитивтік лингвистиканың зерттеу нысаны – тілдің танымдық теориясы мен танымдық қызметі. Когнитивтік лингвистика тіл арқылы қоршаған ортаны, адамзат қасиеттерін, қоғамдық құбылыстар мен жаратылысты танып білудің ғылыми-теориялық негіздерін қарастырады. Сондықтан когнитивтік лингвистика тіл білімінің бағыттары мен аспектілеріне әртүрлі қырынан ғылыми негіздейді және адамның таным үдерісіне қатысты білімін, тәжірбиесін молайтады. Когнитивті лингвистиканың бірнеше қайнар көздері бар: когнитивті лингвистика негізінде «тіл біліміндегі психологизм» мәселесі.  Тіл өмір сүру барысында белгілі бір психологиялық механизімдерге сүйенетіні сөзсіз. Алайда бұл екі ғылымның бірі арнаға түйісуі үлкен қарама-қайшылыққа әкеледі. Когнитивті лингвистиканың екінші қайнар көзі лингвистикалық семантикада жатыр. Мұнда когнитивтік лингвистиканы «терең семантика» деп анықтап, оны табиғи түрде қарастырады. Когнитивтік лингвистиканың тағы бір тарихи көзі бар.

«Молайтады» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Ерте замандағы Персия мен Үндістан және Грекия әлемінің алғашқы астрономиялық жаңалықтарын ашқан, грек тілінде жазған Рим Птоломей: «Жер – дүниенің орталығы болып табылады және оны күн мен планеталар, жұлдыздар айналады» деп сенген. Оның теориясы ХҮІ ғасырға дейін жалғасқан. Алайда поляк ғалымы Коперник Рим католиктерінің теориясына қарсы болып, күннің – күн жүйесінің орталығы екендігін дәлелдеген.

       Коперниктің теориясын кейінірек телескопты дамытқан итальяндық ғалым Галилео Галилей растаған. Әрине, Астрономия жылы Галилеоның 1609 жылы ашқан жаңалықтарының 400 жылдығына арналып отыр. Ватикан билігі сол кезде үстемдік еткен дінге өзінің ғылыми жаңалығымен қарсы шыққан Галилеоны түрмеге жапқан болатын.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Ерте замандағы Персия мен Үндістан және Грекия әлемінің алғашқы астрономиялық жаңалықтарын ашқан, грек тілінде жазған Рим Птоломей: «Жер – дүниенің орталығы болып табылады және оны күн мен планеталар, жұлдыздар айналады» деп сенген. Оның теориясы ХҮІ ғасырға дейін жалғасқан. Алайда поляк ғалымы Коперник Рим католиктерінің теориясына қарсы болып, күннің – күн жүйесінің орталығы екендігін дәлелдеген.

Коперниктің теориясын кейінірек телескопты дамытқан итальяндық ғалым Галилео Галилей растаған. Әрине, Астрономия жылы Галилеоның 1609 жылы ашқан жаңалықтарының 400 жылдығына арналып отыр. Ватикан билігі сол кезде  үстемдік еткен дінге өзінің ғылыми жаңалығымен қарсы шыққан Галилеоны түрмеге жапқан болатын.

«дәлелдеген» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Ерте замандағы Персия мен Үндістан және Грекия әлемінің алғашқы астрономиялық жаңалықтарын ашқан, грек тілінде жазған Рим Птоломей: «Жер – дүниенің орталығы болып табылады және оны күн мен планеталар, жұлдыздар айналады» деп сенген. Оның теориясы ХҮІ ғасырға дейін жалғасқан. Алайда поляк ғалымы Коперник Рим католиктерінің теориясына қарсы болып, күннің – күн жүйесінің орталығы екендігін дәлелдеген.

Коперниктің теориясын кейінірек телескопты дамытқан итальяндық ғалым Галилео Галилей растаған. Әрине, Астрономия жылы Галилеоның 1609 жылы ашқан жаңалықтарының 400 жылдығына арналып отыр. Ватикан билігі сол кезде  үстемдік еткен дінге өзінің ғылыми жаңалығымен қарсы шыққан Галилеоны түрмеге жапқан болатын.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Лингвистикалық мәдениеттану бағыты тіл білімінің пәнаралық қатынасын айқындайтын салалардың бірі болып табылады, оның зерттеу нысанын тіл мен мәдениет арақатынасы құрайды. Тілді мәдени өркендетудің, ұлттық қалыптасудың құралы деп қарастыру лингвистикалық зерттеулердің шеңберін кеңейтуге, олардың экстратанымдылық функцияларын анықтауға, адам тіршілігінің сан қиялы қырларын саралауға мүмкіндік береді, сондықтан лингвомәдени ізденістер адамзат атаулының жалпы нормаларын ұлттық дәстүр, этнопсихологиялық әдет-ғұрып ұғымдарымен ұштастыра талдаудың тың амалдарын ұсынуға көмектеседі. К. Леви-Строс тілді мәдениеттің жемісі, маңызды бөлшегі әрі өмір сүру шарты деп аталған, өйткені тілдің мәдени-этникалық сипаты тек тілдік бірліктер арқылы танылып келеді. Демек, тілді әлемді бейнелеуші көрсеткіш ретінде ғана емес, ұлттық дүниені таныушы құрал есебінде қабылдаған орынды. Р.Сыздық «Тіл мәдениеті – кең ұғымды білдіретін термин. Бұл күнделікті тіл тәжірибесінің ең қажетті тұсы» – дейді.

Мәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

. Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Лингвистикалық мәдениеттану бағыты тіл білімінің пәнаралық қатынасын айқындайтын салалардың бірі болып табылады, оның зерттеу нысанын тіл мен мәдениет арақатынасы құрайды. Тілді мәдени өркендетудің, ұлттық қалыптасудың құралы деп қарастыру лингвистикалық зерттеулердің шеңберін кеңейтуге, олардың экстратанымдылық функцияларын анықтауға, адам тіршілігінің сан қиялы қырларын саралауға мүмкіндік береді, сондықтан лингвомәдени ізденістер адамзат атаулының жалпы нормаларын ұлттық дәстүр, этнопсихологиялық әдет-ғұрып ұғымдарымен ұштастыра талдаудың тың амалдарын ұсынуға көмектеседі. К. Леви-Строс тілді мәдениеттің жемісі, маңызды бөлшегі әрі өмір сүру шарты деп аталған, өйткені тілдің мәдени-этникалық сипаты тек тілдік бірліктер арқылы танылып келеді. Демек, тілді әлемді бейнелеуші көрсеткіш ретінде ғана емес, ұлттық дүниені таныушы құрал есебінде қабылдаған орынды. Р.Сыздық «Тіл мәдениеті – кең ұғымды білдіретін термин. Бұл күнделікті тіл тәжірибесінің ең қажетті тұсы» – дейді.

Мәтінде берілген ойды әрі қарай жалғастырыңыз

Тіл мен мәдениет арақатынасы негізінде ……………..

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Лингвистикалық мәдениеттану бағыты тіл білімінің пәнаралық қатынасын айқындайтын салалардың бірі болып табылады, оның зерттеу нысанын тіл мен мәдениет арақатынасы құрайды. Тілді мәдени өркендетудің, ұлттық қалыптасудың құралы деп қарастыру лингвистикалық зерттеулердің шеңберін кеңейтуге, олардың экстратанымдылық функцияларын анықтауға, адам тіршілігінің сан қиялы қырларын саралауға мүмкіндік береді, сондықтан лингвомәдени ізденістер адамзат атаулының жалпы нормаларын ұлттық дәстүр, этнопсихологиялық әдет-ғұрып ұғымдарымен ұштастыра талдаудың тың амалдарын ұсынуға көмектеседі. К. Леви-Строс тілді мәдениеттің жемісі, маңызды бөлшегі әрі өмір сүру шарты деп аталған, өйткені тілдің мәдени-этникалық сипаты тек тілдік бірліктер арқылы танылып келеді. Демек, тілді әлемді бейнелеуші көрсеткіш ретінде ғана емес, ұлттық дүниені таныушы құрал есебінде қабылдаған орынды. Р.Сыздық «Тіл мәдениеті – кең ұғымды білдіретін термин. Бұл күнделікті тіл тәжірибесінің ең қажетті тұсы» – дейді.

«Тын» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Алғашқы «Astana  Kitap  fest» фестивалінің мақсаты  – халық арасында ….. . Бұл шарада тұрғындар ұсынылған кітаптардың арасынан өзіне ұнағанын таңдап, оны оқып шыққан кітабына айырбастай алды.

Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз.

Шәңкерей ақын: «Ағаш едің құрма өскен,………….. болдың шуда ескен»

Мәтіннің мазмұны бойынша сөйлемді толықтырыңыз

Шетелге саяхатқа шыққанда медициналық сақтандыру полисін […] керек.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Көптеген табиғат құбылыстары мен өндіріс үдерістерін түсіну және келешекке оларды сапалы түрде басқаруға қол жеткізу мақсатында математикалық модельдеуге көштік. Алғашында қолда бар математикалық ақпараттың күш-қуатына, мүмкіндіктеріне қарай қарапайым үдерістерді зерттеуден басталса, кейін өте күрделі құбылыстарды  да сипаттап бере алатындай жоғары деңгейге көтеріледі. Модельдеу әдістері  эксперименттік зерттеулер мен теориялық ізденістерде, нақты техникалық жобалар жасауда немесе өте абстрактілі логикалық схемалар құруда және тағы басқа жерлерде қолданылады. Модельдеу негізінен, екі формада жүргізіледі. Бірінші – ғылым проблемалары мен жалпы философиялық маңызы бар зерттеулер жүргізгенде қолданылатын ортақ ғылыми зерттеу методы ретінде. Екінші – нақты ғылыми техникалық тапсырмаларды орындаудың инструменті / құралы / ретінде Галилео Галилейдің ілімі жайында.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Көптеген табиғат құбылыстары мен өндіріс үдерістерін түсіну және келешекке оларды сапалы түрде басқаруға қол жеткізу мақсатында математикалық модельдеуге көштік. Алғашында қолда бар математикалық ақпараттың күш-қуатына, мүмкіндіктеріне қарай қарапайым үдерістерді зерттеуден басталса, кейін өте күрделі құбылыстарды да сипаттап бере алатындай жоғары деңгейге көтеріледі. Модельдеу әдістері эксперименттік зерттеулер мен теориялық ізденістерде, нақты техникалық жобалар жасауда немесе өте абстрактілі логикалық схемалар құруда және тағы басқа жерлерде қолданылады. Модельдеу негізінен, екі формада жүргізіледі. Бірінші – ғылым проблемалары мен  жалпы философиялық маңызы бар зерттеулер жүргізгенде қолданылатын ортақ ғылыми зерттеу методы ретінде. Екінші – нақты ғылыми техникалық тапсырмаларды орындаудың инструменті / құралы / ретінде Галилео Галилейдің ілімі жайында.

«күрделі» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Көптеген табиғат құбылыстары мен өндіріс үдерістерін түсіну және келешекке оларды сапалы түрде басқаруға қол жеткізу мақсатында математикалық модельдеуге көштік. Алғашында қолда бар математикалық ақпараттың күш-қуатына, мүмкіндіктеріне қарай қарапайым үдерістерді зерттеуден басталса, кейін өте күрделі құбылыстарды да сипаттап бере алатындай жоғары деңгейге көтеріледі. Модельдеу әдістері эксперименттік зерттеулер мен теориялық ізденістерде, нақты техникалық жобалар жасауда немесе өте абстрактілі логикалық схемалар құруда және тағы басқа жерлерде қолданылады. Модельдеу негізінен, екі формада жүргізіледі. Бірінші – ғылым проблемалары мен  жалпы философиялық маңызы бар зерттеулер жүргізгенде қолданылатын ортақ ғылыми зерттеу методы ретінде. Екінші – нақты ғылыми техникалық тапсырмаларды орындаудың инструменті / құралы / ретінде Галилео Галилейдің ілімі жайында.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

ХⅤ ғасырдың ортасында құрылған қазақ хандығы – мал шаруашылығымен бірге егіншілікпен (оңтүстік аймақтарда) айналысқан елдердің бірі. Туыстығы жақын он шақты үй – бір ауыл, ал жеті атадан тараған бірнеше ауыл – бір ата. 13-15 атадан қосылған аталар ру болды. Жалпы қазақ мемлекетін ұлы хан биледі. Жүздері – кіші хандар, сұлтандар, тайпаларды – билер, руларды – ру басылары, аталарды – ақсақалдар, ауылдарды ауыл ағалар басқарды. Ұлы ханның қасында ірі сұлтандар, тайпа көсемдері, билер, батырлар, шешендер, жыраулар дау-шараларды қарастырып, оның шығу себебін анықтап, шешіп, билік айтып отырды.

Ханның қасында төрелер, жасауылдар және қызметшілер болды. Оларды «төлеңгіт» деп атады.

«Дау-шаралар» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз.

ХⅤ ғасырдың ортасында құрылған қазақ хандығы – мал шаруашылығымен бірге егіншілікпен (оңтүстік аймақтарда) айналысқан елдердің бірі. Туыстығы жақын он шақты үй – бір ауыл, ал жеті атадан тараған бірнеше ауыл – бір ата. 13-15 атадан қосылған аталар ру болды. Жалпы қазақ мемлекетін ұлы хан биледі. Жүздері – кіші хандар, сұлтандар, тайпаларды – билер, руларды – ру басылары, аталарды – ақсақалдар, ауылдарды ауыл ағалар басқарды. Ұлы ханның қасында ірі сұлтандар, тайпа көсемдері, билер, батырлар, шешендер, жыраулар дау-шараларды қарастырып, оның шығу себебін анықтап, шешіп, билік айтып отырды.

Ханның қасында төрелер, жасауылдар және қызметшілер болды. Оларды «төлеңгіт» деп атады.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

ХⅤ ғасырдың ортасында құрылған қазақ хандығы – мал шаруашылығымен бірге егіншілікпен (оңтүстік аймақтарда) айналысқан елдердің бірі. Туыстығы жақын он шақты үй – бір ауыл, ал жеті атадан тараған бірнеше ауыл – бір ата. 13-15 атадан қосылған аталар ру болды. Жалпы қазақ мемлекетін ұлы хан биледі. Жүздері – кіші хандар, сұлтандар, тайпаларды – билер, руларды – ру басылары, аталарды – ақсақалдар, ауылдарды ауыл ағалар басқарды. Ұлы ханның қасында ірі сұлтандар, тайпа көсемдері, билер, батырлар, шешендер, жыраулар дау-шараларды қарастырып, оның шығу себебін анықтап, шешіп, билік айтып отырды.

Ханның қасында төрелер, жасауылдар және қызметшілер болды. Оларды «төлеңгіт» деп атады.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Еуропа мемлекеттерінде той жасау мерзімі көктем болса, славян халықтарында күз мезгілі. Ал жапон халқы үшін той мерзімі жаз мезгілінде басталып, күз мезгіліне дейін жалғасады. Әр жапон күнтізбесінде неке қиюға сәтті, бақытты күндер белгіленген.

Тойға дайындық белгіленген күнге дейін алты ай бұрын басталады. Күйеу жігіттің әке- шешесі қалыңдықтың әкесінің алдынан өтіп, одан рұқсат сұрайды. Қалыңдық пен күйеу жігіт бір-біріне сақина кигізеді. Салт бойынша, қалыңдыққа бағасы 5 000 АҚШ долларынан аспайтын гауһар тастармен әшекейленген алтын сақина сыйлауы қажет. Қаражат жағынан қиналған жағдайда жұлдыз белгісі бейнеленген тасы бар сақина сыйлауға болады. Қалыңдықтың той киімі Ишикаке деп аталады. Міндетті түрде қалыңдық биік парик тағуы керек. Парикке «Цунокакуси» орамалы жабылып, оның ішіне жасырын мейіздер тағылады. Бұл мейіздер қызғаншақтың белгісі болып табылады.

Жапонияда қызғаншақтық ар-ұятты дүние. Осыған орай, «мүйізді болма», яғни «қызғаншақ болма» деген ескерту айтылады.

Жапонияда «Накадо» жеңгетайлық қызметі ең құрметті әрі міндетті. Жеңгетайлық қызметі әйел не ер адам атқара алады, әдетте бұл қызметті ерлі-зайыптылар атқарады. Олар жалғыз басты адамдарға арнайы жұп бола алатын жандарды тауып береді.

«Жеңгетайлық» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Еуропа мемлекеттерінде той жасау мерзімді көктем болса, славян халықтарында күз мезгілі. Ал жапон халқы үшін той мерзімі жаз мезгілінде басталып, күз мезгіліне дейін жалғасады. Әр жапон күнтізбесінде неке қиюға сәтті, бақытты күндер белгіленген.

Тойға дайындық белгіленген күнге дейін алты ай бұрын басталады. Күйеу жігіттің әке- шешесі қалыңдықтың әкесінің алдынан өтіп, одан рұқсат сұрайды. Қалыңдық пен күйеу жігіт бір-біріне сақина кигізеді. Салт бойынша, қалыңдыққа бағасы 5 000 АҚШ долларынан аспайтын гауһар тастармен әшекейленген алтын сақина сыйлауы қажет. Қаражат жағынан қиналған жағдайда жұлдыз белгісі бейнеленген тасы бар сақина сыйлауға болады. Қалыңдықтың той киімі Ишикаке деп аталады. Міндетті түрде қалыңдық биік парик тағуы керек. Парикке «Цунокакуси» орамалы жабылып, оның ішіне жасырын мейіздер тағылады. Бұл мейіздер қызғаншақтың белгісі болып табылады.

Жапонияда қызғаншақтық ар-ұятты дүние. Осыған орай, «мүйізді болма», яғни «қызғаншақ болма» деген ескерту айтылады.

Жапонияда «Накадо» жеңгетайлық қызметі ең құрметті әрі міндетті. Жеңгетайлық қызметі әйел не ер адам атқара алады, әдетте бұл қызметті ерлі-зайыптылар атқарады. Олар жалғыз басты адамдарға арнайы жұп бола алатын жандарды тауып береді.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Еуропа мемлекеттерінде той жасау мерзімді көктем болса, славян халықтарында күз мезгілі. Ал жапон халқы үшін той мерзімі жаз мезгілінде басталып, күз мезгіліне дейін жалғасады. Әр жапон күнтізбесінде неке қиюға сәтті, бақытты күндер белгіленген.

Тойға дайындық белгіленген күнге дейін алты ай бұрын басталады. Күйеу жігіттің әке- шешесі қалыңдықтың әкесінің алдынан өтіп, одан рұқсат сұрайды. Қалыңдық пен күйеу жігіт бір-біріне сақина кигізеді. Салт бойынша, қалыңдыққа бағасы 5 000 АҚШ долларынан аспайтын гауһар тастармен әшекейленген алтын сақина сыйлауы қажет. Қаражат жағынан қиналған жағдайда жұлдыз белгісі бейнеленген тасы бар сақина сыйлауға болады. Қалыңдықтың той киімі Ишикаке деп аталады. Міндетті түрде қалыңдық биік парик тағуы керек. Парикке «Цунокакуси» орамалы жабылып, оның ішіне жасырын мейіздер тағылады. Бұл мейіздер қызғаншақтың белгісі болып табылады.

Жапонияда қызғаншақтық ар-ұятты дүние. Осыған орай, «мүйізді болма», яғни «қызғаншақ болма» деген ескерту айтылады.

Жапонияда «Накадо» жеңгетайлық қызметі ең құрметті әрі міндетті. Жеңгетайлық қызметі әйел не ер адам атқара алады, әдетте бұл қызметті ерлі-зайыптылар атқарады. Олар жалғыз басты адамдарға арнайы жұп бола алатын жандарды тауып береді.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Алғаш рет қағаз жасаудың қайдан шыққаны әлі күнге дейін даулы, бірақ оны біздің дәуіріміздің II ғасырында қытайлар ойлап тапты деген пікірге көбірек ден қойылады. Онда алғаш рет әбден мұқияттап жыртылған матадан қағаз жасау әдісі меңгерілген.

Арада бірнеше ғасыр өткен соң Еуропа елдері де қағаз жасау құпиясын біліп алды. Өзендердің жағасына ұн тартатын диірмендер секілді қағаз диірмендері салынады. Ресейде алғашқы қағаз фабрикасы 1564 жылы Мәскеу түбінде салынды. Қазіргі таңда қағаз матадан емес, ағаштан жасалады. Қағаздың жұқа, қалың, тегіс, бұдыр әр алуан түрлері бар. Кітап басатын, газет шығаратын, журнал, дәптер жасайтын қағаздардың да түрлері бөлек-бөлек.

«Даулы» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Алғаш рет қағаз жасаудың қайдан шыққаны әлі күнге дейін даулы, бірақ оны біздің дәуіріміздің II ғасырында қытайлар ойлап тапты деген пікірге көбірек ден қойылады. Онда алғаш рет әбден мұқияттап жыртылған матадан қағаз жасау әдісі меңгерілген.

Арада бірнеше ғасыр өткен соң Еуропа елдері де қағаз жасау құпиясын біліп алды. Өзендердің жағасына ұн тартатын диірмендер секілді қағаз диірмендері салынады. Ресейде алғашқы қағаз фабрикасы 1564 жылы Мәскеу түбінде салынды. Қазіргі таңда қағаз матадан емес, ағаштан жасалады. Қағаздың жұқа, қалың, тегіс, бұдыр әр алуан түрлері бар. Кітап басатын, газет шығаратын, журнал, дәптер жасайтын қағаздардың да түрлері бөлек-бөлек.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Алғаш рет қағаз жасаудың қайдан шыққаны әлі күнге дейін даулы, бірақ оны біздің дәуіріміздің II ғасырында қытайлар ойлап тапты деген пікірге көбірек ден қойылады. Онда алғаш рет әбден мұқияттап жыртылған матадан қағаз жасау әдісі меңгерілген.

Арада бірнеше ғасыр өткен соң Еуропа елдері де қағаз жасау құпиясын біліп алды. Өзендердің жағасына ұн тартатын диірмендер секілді қағаз диірмендері салынады. Ресейде алғашқы қағаз фабрикасы 1564 жылы Мәскеу түбінде салынды. Қазіргі таңда қағаз матадан емес, ағаштан жасалады. Қағаздың жұқа, қалың, тегіс, бұдыр әр алуан түрлері бар. Кітап басатын, газет шығаратын, журнал, дәптер жасайтын қағаздардың да түрлері бөлек-бөлек.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Сөйлемді мағынасына сай толықтырыңыз.

Қала аумағының жер бедерінен айтарлықтай еңіс немесе көзге шалынардай …. байқалмайды

2. Көп нүктенің орнына сәйкес сөзді жазыңыз.

Уа, Сұраншы […] батырым! Қоқанның қолы қаптады, Қасиетті жерімді – Тозақ қылып таптадың

Көп нүктенің орынана сәйкес сөзді жазыңыз

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы: «Батырда Қаракерей Қабанбайдан асқан батыр жоқ, […] Төле биден асқан би жоқ».

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Осыдан 400 жылдай бұрын табиғатты зерттеуші ұлы ғалым Галилео Галилей математиканың барлық ғылымдардың ортақ тілі екендігін ерекше атап көрсеткен, сөйтіп «Философия ұланғайыр кітапта – ұлы Табиғатта жазылған дүние, оның беттері әрқашан және әркімге де ашық. Бірақ оны, оның тілін және жазылға таңба-символдарын меңгерген адам ғана түсіне алады. Бұл ұлы кітап математика тілінде жазылған, ал оның таңбалары – математикалық формулалар» – деген болатын. Оның ғасырлар асып бізге жеткен бұл көрегендігін кейінде басқа көптеген ғалымдар да растады. Математика әлдеқашан дүниені танудың сапалық жақтарын зерттейтін физика, химия, биология, астрономия сияқты ғылымдардың күнделікті қолданатын зерттеу құралына айналған, қазіргі кезде еш дау тудырмас ақиқатқа айналып отыр.

«Көрегендік» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Осыдан 400 жылдай          бұрын табиғатты зерттеуші ұлы ғалым Галилео Галилей математиканың барлық ғылымдардың ортақ тілі екендігін ерекше атап көрсеткен, сөйтіп «Философия ұланғайыр кітапта – ұлы Табиғатта жазылған дүние, оның беттері әрқашан және әркімге де ашық. Бірақ оны, оның тілін және жазылға таңба-символдарын меңгерген адам ғана түсіне алады. Бұл ұлы кітап математика тілінде жазылған, ал оның таңбалары – математикалық формулалар» – деген болатын. Оның ғасырлар асып бізге жеткен бұл көрегендігін кейінде басқа көптеген ғалымдар да растады. Математика әлдеқашан дүниені танудың сапалық жақтарын зерттейтін физика, химия, биология, астрономия сияқты ғылымдардың күнделікті қолданатын зерттеу құралына айналған, қазіргі кезде еш дау тудырмас ақиқатқа айналып отыр.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Осыдан 400 жылдай бұрын табиғатты зерттеуші ұлы ғалым Галилео Галилей математиканың барлық ғылымдардың ортақ тілі екендігін ерекше атап көрсеткен, сөйтіп «Философия ұланғайыр кітапта – ұлы Табиғатта жазылған дүние, оның беттері әрқашан және әркімге де ашық. Бірақ оны, оның тілін және жазылға таңба-символдарын меңгерген адам ғана түсіне алады. Бұл ұлы кітап математика тілінде жазылған, ал оның таңбалары – математикалық формулалар» – деген болатын. Оның ғасырлар асып бізге жеткен бұл көрегендігін кейінде басқа көптеген ғалымдар да растады. Математика әлдеқашан дүниені танудың сапалық жақтарын зерттейтін физика, химия, биология, астрономия сияқты ғылымдардың күнделікті қолданатын зерттеу құралына айналған, қазіргі кезде еш дау тудырмас ақиқатқа айналып отыр.

Берілген мәтіннің мақсаты

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Жорғалаушылардың нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген 8 000-ға жуық түрі бар. Жорғалаушыларға кесірткелер, жыландар, тасбақалар, құбылғылар, крокодилдер т.б. жатады. Суда тіршілік ететін түрлері де бар. Бірақ олар екінші рет оралып, суда тіршілік етуге бейімделген. Өйткені атмосфералық ауамен тек өкпесі арқылы ғана тыныс алады. Жорғалаушылардың дене тұрқы, пішіні әр түрлі. Құрлықта, суда, ағаш мекендейтін орындарды бүлдіруі немесе әртүрлі мақсаттарда пайдалануы олардың тіршілік етуіне зор қауіп төндіреді. Таралу шегу шектеулі жорғалаушыларды болашақ ұрпаққа сақтап қалу үшін орынсыз шығынға ұшыратпау қажет. Қазақ халқы жорғалаушыларды ежелден-ақ  қастерлеп, қорғай білген. Мәселен, үйге кірген жыланның басына ақ құйып шығарған. Оларға ерекше мән берген.

«Зор» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Жорғалаушылардың нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген 8 000-ға жуық түрі бар. Жорғалаушыларға кесірткелер, жыландар, тасбақалар, құбылғылар, крокодилдер т.б. Жатады. Суда тіршілік ететін түрлері де бар. Бірақ олар екінші рет оралып, суда тіршілік етуге бейімделген. Өйткені атмосфералық ауамен тек өкпесі арқылы ғана тыныс алады. Жорғалаушылардың дене тұрқы, пішіні әр түрлі. Құрлықта, суда, ағаш мекендейтін орындарды бүлдіруі немесе әртүрлі мақсаттарда пайдалануы олардың тіршілік етуіне зор қауіп төндіреді. Таралу шегу шектеулі жорғалаушыларды болашақ ұрпаққа сақтап қалу үшін орынсыз шығынға ұшыратпау қажет. Қазақ халқы жорғалаушыларды ежелден-ақ қастерлеп, қорғай білген. Мәселен, үйге кірген жыланның басына ақ құйып шығарған. Оларға ерекше мән берген.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Жорғалаушылардың нағыз құрлықта тіршілік етуге бейімделген 8 000-ға жуық түрі бар. Жорғалаушыларға кесірткелер, жыландар, тасбақалар, құбылғылар, крокодилдер т.б. Жатады. Суда тіршілік ететін түрлері де бар. Бірақ олар екінші рет оралып, суда тіршілік етуге бейімделген. Өйткені атмосфералық ауамен тек өкпесі арқылы ғана тыныс алады. Жорғалаушылардың дене тұрқы, пішіні әр түрлі. Құрлықта, суда, ағаш мекендейтін орындарды бүлдіруі немесе әртүрлі мақсаттарда пайдалануы олардың тіршілік етуіне зор қауіп төндіреді. Таралу шегу шектеулі жорғалаушыларды болашақ ұрпаққа сақтап қалу үшін орынсыз шығынға ұшыратпау қажет. Қазақ халқы жорғалаушыларды ежелден-ақ қастерлеп, қорғай білген. Мәселен, үйге кірген жыланның басына ақ құйып шығарған. Оларға ерекше мән берген.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз.

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Когнитивтік лингвистика – табиғи тілді сана әрекетінің көрінісі, ойдың тікелей шындығы ретінде зерттейтін тіл білімінің саласы. Когнитивтік лингвистика табиғи тілдің игерілу, қолданылу механизімін түсіндіруді және соған лайық оның моделін жасауды мақсат етеді. Ол үшін ниет, ес, еске сақтау, түсінік, жоспарлау, басқару сияқты сөйлемге қатысты тілдік, психологиялық, физиологиялық, тағы басқа ақпараттардың басын біріктіретін когнетивтік категориялар пайдаланылады. Когнитивтік лингвистика тілдің көмегімен ақпараттың берілу, сақталу тәсілдері мен құрылымы жайында түсінікті кеңейтеді және машиналық аударма, ақпараттық ізденіс, есептеу жүйесі мен тағы да басқа байланысты бірқатар қолданбалы міндеттерді шешуге мүмкіндік береді. Когнитивтік лингвистика қазіргі антропоцентристік парадигма шеңберіндегі базалық ілім деңгейінде қарастырылады. ХХ ғ. Ортасында тілді адамның танымдық іс-әрекетіне қатысты тұрғысынан қарастыру мәселесі туындады.

«Түсінік» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Когнитивтік лингвистика – табиғи тілді сана әрекетінің көрінісі, ойдың тікелей шындығы ретінде зерттейтін тіл білімінің саласы. Когнетивтік лингвистика табиғи тілдің игерілу, қолданылу механизімін түсіндіруді және соған лайық оның моделін жасауды мақсат етеді. Ол үшін ниет, ес, еске сақтау, түсінік, жоспарлау, басқару сияқты сөйлемге қатысты тілдік, психологиялық, физиологиялық, тағы басқа ақпараттардың басын біріктіретін когнитивтік категориялар пайдаланылады. Когнитивтік лингвистика тілдің көмегімен ақпараттың берілу, сақталу тәсілдері мен құрылымы жайында түсінікті кеңейтеді және машиналық аударма, ақпараттық ізденіс, есептеу жүйесі мен тағы да басқа байланысты бірқатар қолданбалы міндеттерді шешуге мүмкіндік береді. Когнитивтік лингвистика қазіргі антропоцентристік парадигма шеңберіндегі базалық ілім деңгейінде қарастырылады. ХХ ғ. Ортасында тілді адамның танымдық іс-әрекетіне қатысты тұрғысынан қарастыру мәселесі туындады.

Мәтінге сәйкес ақпаратты табыңыз

Келесі тапсырмалар төмендегі мәтін бойынша

Когнитивтік лингвистика – табиғи тілді сана әрекетінің көрінісі, ойдың тікелей шындығы ретінде зерттейтін тіл білімінің саласы. Когнитивтік лингвистика табиғи тілдің игерілу, қолданылу механизімін түсіндіруді және соған лайық оның моделін жасауды мақсат етеді. Ол үшін ниет, ес, еске сақтау, түсінік, жоспарлау, басқару сияқты сөйлемге қатысты тілдік, психологиялық, физиологиялық, тағы басқа ақпараттардың басын біріктіретін когнетивтік категориялар пайдаланылады. Когнитивтік лингвистика тілдің көмегімен ақпараттың берілу, сақталу тәсілдері мен құрылымы жайында түсінікті кеңейтеді және машиналық аударма, ақпараттық ізденіс, есептеу жүйесі мен тағы да басқа байланысты бірқатар қолданбалы міндеттерді шешуге мүмкіндік береді. Когнитивтік лингвистика қазіргі антропоцентристік парадигма шеңберіндегі базалық ілім деңгейінде қарастырылады. ХХ ғ. Ортасында тілді адамның танымдық іс-әрекетіне қатысты тұрғысынан қарастыру мәселесі туындады.

Мәтінде берілген ойды әрі қарай жалғастырыңыз:

Когнитивтік лингвистиканың тілі арқылы беретін ақпараты – …..

Үлкен сарышұнақ тиінге ұқсайды. Бұлардың созыңқы тұрқы 14-40 см. құйрығы шағын, ұзындығы денесінің жартысына сирек жетеді, құлақтары қысқа әрі толықтай жалаң, көздері үлкен және артық аяқтары алдыңғыларына қарағанда ұзынырақ. Жалпы түсі – сарғыш-сұр, жотасы қоңырқай тартқан, жүні жұмсақ, қалың. Қыста сарышұнақ басқа кеміргіштер сияқты жүнінің құрылымын ауыстыруға бейім. Қыста жүні жұмсақ әрі қалың болса, ал жазда керісінше сиректейді, бірақ нығаяды. Сарышұнақтарды атжалмандармен жақ сыртындағы қапшыққа азығын жасыру әдеті жақындастырады. Мекендеу түрі бойынша бұл кеміргіш отыршыл, яғни, өзге індерді тартып алуға бейім. Сарышұнақтар қыста ұйқыға кетуге бейім, бірақ кейде бұл құбылыс аңдар арасында азық жетіспегендіктен жаз мезгілінде де байқалады.

Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз

Үлкен сарышұнақ тиінге ұқсайды. Бұлардың созыңқы тұрқы 14-40 см. құйрығы шағын, ұзындығы денесінің жартысына сирек жетеді, құлақтары қысқа әрі толықтай жалаң, көздері үлкен және артық аяқтары алдыңғыларына қарағанда ұзынырақ. Жалпы түсі – сарғыш-сұр, жотасы қоңырқай тартқан, жүні жұмсақ, қалың. Қыста сарышұнақ басқа кеміргіштер сияқты жүнінің құрылымын ауыстыруға бейім. Қыста жүні жұмсақ әрі қалың болса, ал жазда керісінше сиректейді, бірақ нығаяды. Сарышұнақтарды атжалмандармен жақ сыртындағы қапшыққа азығын жасыру әдеті жақындастырады. Мекендеу түрі бойынша бұл кеміргіш отыршыл, яғни, өзге індерді тартып алуға бейім. Сарышұнақтар қыста ұйқыға кетуге бейім, бірақ кейде бұл құбылыс аңдар арасында азық жетіспегендіктен жаз мезгілінде де байқалады.

«Отаршыл» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз

Үлкен сарышұнақ тиінге ұқсайды. Бұлардың созыңқы тұрқы 14-40 см. құйрығы шағын, ұзындығы денесінің жартысына сирек жетеді, құлақтары қысқа әрі толықтай жалаң, көздері үлкен және артық аяқтары алдыңғыларына қарағанда ұзынырақ. Жалпы түсі – сарғыш-сұр, жотасы қоңырқай тартқан, жүні жұмсақ, қалың. Қыста сарышұнақ басқа кеміргіштер сияқты жүнінің құрылымын ауыстыруға бейім. Қыста жүні жұмсақ әрі қалың болса, ал жазда керісінше сиректейді, бірақ нығаяды. Сарышұнақтарды атжалмандармен жақ сыртындағы қапшыққа азығын жасыру әдеті жақындастырады. Мекендеу түрі бойынша бұл кеміргіш отыршыл, яғни, өзге індерді тартып алуға бейім. Сарышұнақтар қыста ұйқыға кетуге бейім, бірақ кейде бұл құбылыс аңдар арасында азық жетіспегендіктен жаз мезгілінде де байқалады.

Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз